Maktabgacha ta’limda nutq madaniyati” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

5. PUBLISISTIK USLUB. Bu uslub matbuot, radio, teleko’rsatuvga xos bo’lgan tildir. U o’zining ta’sirchanligi, dolzarbligi, so’zlashuv tiliga yaqinligi bilan xarakterlanadi. Bunda fikrning mantiqiy izchilligi va obyektivligi ijtimoiy baho orqali tasdiqlanadi.

Bu uslubda o’quvchining diqqatini jalb etish uchun xabar yoki voqea qiziq va muhim bir hodisadan boshlanadi. Shuning uchun ham bunda qisqa va ta’sirli iboralar qo’llanadi. Yuqorida ta’kidlanganidek, bu uslub odatda gazeta, jurnal, radio, teleko’rsatuv tili, uning og’zaki shakl –ma’ruza va xabarlardan, reportaj, bosh maqola kabilardan iborat bo’ladi. Shuningdek, publisistik (ommabop) uslubda boshqa uslublarning (ilmiy-ommabop, rasmiy-ish yuritish, badiiy kabi uslublar) ham bo’lishi tabiiydir. Ammo ommabop uslubda xabarlar qisqa hajmda bo’lishi shartliligi (hatto badiiy asarlardan kichik parchalargina keltiriladi yoki kichik hajmli badiiy asarlar beriladi), hajmning torligi xabar yoki materialning o’ziga ham, bayonning tiliga ham ta’sir etadi: jumlalar bir qolipdagi so’z va iboralar orqali ifodalanadi. Shuning uchun ommaviy vosita xodimlari, tarjimonlar, muharrirlar har bir materialning, xabarning tilini sinchiklab tahrir qilishi shart bo’ladi. Binobarin, ommabop targ’ibot vositalari adabiy tilning mukammallashida, uning turli uslublarining shakllanishi va takomillashishida katta rol o’ynaydi.

Publisistik uslubning o’ziga xos ijtimoiy-siyosiy, leksik-grammatik vositalari bo’ladi: siyosiy kuch, siyosiy iqlim, siyosiy barqarorlik, iqtisodiy tejamkorlik, bozor iqtisodiyoti, tadbirkorlik, tinchlik kabutari kabi.

Ommabop uslubni shakllantiruvchi vositalar maxsus ijtimoiy-siyosiy leksika bo’lib, u, asosan, ona tili asosida, ba’zan boshqa tillardan so’z olish yoki kalkalash orqali ona tilidagi so’zlarga boshqacha ma’no berish (semantik usul) yo’li bilan ro’y beradi (Elmurodov, 37-38).