Maktabgacha ta’limda nutq madaniyati” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

3. ILMIY USLUB. U fan va texnikaning turli sohalariga oid til bo’lib, unda atama, ta’rif, qoida, qonunlarning aniq va obyektiv holda ifodalanishi, hamma o’rinda butun matn dalil-isbotdan iborat bo’lishi bilan xarakterlanadi. Ilmiy uslubda jumlalar orasida mantiqiy bog’liqlik sezilib turadi. Eng qobiliyatli va tajribali olimlargina og’ir va murakkab fikrni badiiy uslub vositalaridan foydalanib, qisqa ifodalashga qodir bo’ladilar. Ilmiy-ommabop uslubda esa murakkab fan tushunchalari ommaga tushunarli tilda, tasviriy vositalarni ham qo’llab, badiiy va ommaviy uslub vositalaridan foydalaniladi, ommaga tushunilmaydigan atama va iboralar qo’llanilmaydi yoki ularga izoh beriladi. Umuman olganda uslubdagi rang-baranglik ilmiy uslub uchun xarakterli emas, u fakultativ bir hodisadir. Har bir fan o’ziga xos til xususiyatlari bilan ajralib turadi.

Ilmiy uslubning asosiy xususiyati fikrni aniq va xolisona ifoda etishdan iborat. Shuning uchun ham ilmiy uslubda o’xshatish, epitet, majoz, kinoya va hajv kabi badiiy vositalar qo’llanmaydi, monosemik (bir ma’noli) so’zlar, atamalar, mavhum ma’noli so’zlar ishlatiladi. Gaplar esa asosan ikki tarkibli (sostavli) va ko’pincha bog’langan va ergash gapli qo’shma gaplardan iborat bo’ladi (Elmurodov, 39).