Makroiqtisodiy tahlil va pragnozlashtirish

1.3 Davlat tuzilishi

Siyosiy partiyalari.Davlat tuzilishi — federativ respublika. Mamlakat tarkibiga 50 ta shtat (Aydaxo, Ayova, Alabama, Alyaska, Arizona, Arkanzas, Virjiniya, Vashington, G'arbiy Virjiniya, Viskonsin, Vayoming, Vermont, Gavayya, Delaver, Jorjiya, Illinoys, Indiana, Kaliforniya, Kolorado, Kon-neictikut, Kanzas, Kentukki, Luiziana, Men, Merilend, Massachusets, Michigan, Minnesota, Missisipi, Missuri, Montana, Nebraska, Nevada, Nyu-Hempshir, Nyu-Jersi, Nyu-Meksika, Nyu-York, Ohayo, Oklaxoma, Oregon, Pensilvaniya, Rod-Aylend, Shimoliy Karolina, Shimoliy Dakota, Tennessi, Texas, Florida, Janubiy Karolina, Janubiy Dakota, Yuta va Kolumbiya okrugi kiradi. AQSHga qaram hududlar: Beyker oroli, Xoulend oroli, Kingem-Rif, Sharqiy Samoa, Guam, Jarvis, Jonston attoli, Miduey, Navassa orollari, Palmira attoli, Puerto-Rika, Virginiya orollari, Ueyn orollari. AQSH 1776-yil 4-iyulda mustaqillikka erishdi (ilgari Angliya mustamlakasi). Milliy bayramlari: 4-iyul — Mustaqillik kuni, 22-fevral — Jorj Vashington tug'ilgan kun, 11-noyabr — Urush qahramonlari kuni. Qonunchiligi ingliz umumiy huquqiga asoslangan. Davlat va hukumat bosh-lig'i Prezident. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni Senat va Vakillar palatasidan tashkil topgan ikki palatali parlament amalga oshiradi. AQSHda asosiy ikkita yirik partiya mavjud: Respublikachilar va Demokratlar.⁶

Davlat va hukumat boshlig'i, qurolli kuchlar bosh qo'mondoni — prezident, uning vakolatlari juda katta. Vitse-prezident bilan birga bavosita, ikki bosqichli saylov yo'li bilan (saylovchilar hay'ati orqali) 4 y. muddatga saylanadi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni senat va vakillar palatasidan iborat ikki palatali kongress amalga oshiradi. Senatda 100 senator bor (ular 6 y. muddatga, har shtatdan 2 tadan saylanadi va 1/3 qismi har 2 y.da yangilab turiladi). Vakillar palatasiga 435 deputat 2 y.ga saylanadi.Ijrochi hokimiyat organi — AQSH hukumati prezident tomonidan senatning roziligi bilan tayinlanadi; 13 vazirdan iborat bo'ladi.Hukumat kongress oldida mas'ul emas.Har bir shtatning o'z konstitutsiyasi bor. Shtatdagi qonun chiqaruvchi hokimiyatni qonun chiqaruvchi majlis, ijrochi hokimiyatni esa gubernator amalga oshiradi. AQSH davlatining konstitutsiyaviy tizimiga uch siyosiy-huquqiy qoida asos qilib olingan, bu qoidalar — hokimiyatning bo'linishi, federalizm va sudning konstitutsiyaviy nazoratidan iborat. Hokimiyatning bo'linish qoidasi davlat hokimiyatining uch tarmog'i — qonun chiqaruvchilik, ijroiya va sud hokimiyatlarining mustaqilligini va ular o'rtasida vazifalarning chegaralab qo'yilishini nazarda tutadi. Federal darajadagi uch tarmoq — Kongress, Prezident va Oliy suddir.