Amerikalik dunyoga mashhur yozuvchi. U 1899 yilning 21 iyulida aqshning Illinoys shahrida dunyoga kelgan. Nobel mukofoti laureati (1954). 1917 yildan Kanzas-Sitida jurnalist sifatida ish boshlagan

Amerikalik dunyoga mashhur yozuvchi. U 1899 yilning 21 iyulida AQSHning Illinoys shahrida dunyoga kelgan. Nobel mukofoti laureati (1954). 1917 yildan Kanzas-Sitida jurnalist sifatida ish boshlagan. 1-jahon urushi qatnashchisi (1914–18). Heminguey 1928 yilgacha Parijda, 1939–60 yillarda Kubada yashadi. 1961 yilning 2 iyulida AQSHning Aydaho shahrida oʻz jonig qasd qilgan.

Adibning dastlabki hikoyalar kitobi – “Bizning zamonda” (1924). “Quyosh chiqadi” (1926, inglizcha nashrlarda “Fiyesta” nomi bilan chop etilgan), “Alvido, qurol!” (1929) romanlarida urushning bemisl mantiqsizliklari, inson haqhuquqlari, erkiga tajovuz, ayni paytda, insoniy mardlik, qadrqimmat va muxabbatning har qanday yovuz kuchlardan ustunligi yorqin ifodalangan.

1930-yillarning 1-yarmida Heminguey ijodida tushkunlikni kuzatish mumkin. Shu davrda yozuvchi hayot yoʻlini qayta mulohaza qilib koʻrishga, oʻz ijodining muayyan yoʻnalishlarini aniqlashga intiladi. Natijada “Peshindan keyingi oʻlim” (1932), “Afrikaning yashil tepaliklari” (1935), “Gʻolibga bayroq berilmaydi” (1933) hikoyalar toʻplami dunyo yuzini koʻradi. “Hoʻkizning shoxi”, “Frensis Makomberning baxti”, “Kilimanjaro qorlari” (1936) hikoyalari, “Toʻqchilik va yoʻqchilik” (1937) romanida Xeminguyey ijodiy yuksalishi koʻzga tashlanadi. Heminguey asarlarida dastlabki jurnalistik kuzatuv oʻrnini tahliliy, qiyosiy mulohaza va mushohadalar egallaydi. U har qanday urushni qoralaydi, shu tufayli insoniyat aziyat chekayotganiga eʼtibor qaratadi. Inson huquqlari yoʻlida, ozodlik kurashida yolgʻiz maydonga tushishning halokatli oqibatlarga olib kelishini oddiy kishilar obrazi orqali ifodalaydi.

Heminguey 1931–39–yillari ispan xalqining milliy ozodlik kurashida harbiy muxbir sifatida qatnashadi. Shu yillarda uning bir necha ocherk va reportajlari, “Motam qoʻngʻirogʻi” (1940) romani chop etiladi. Bu asarlardagi qahramonlar xalq ozodligi yoʻlida fashizmga qarshi kurashadilar, insoniyat taqdiri uchun oʻzlarining masʼul ekanliklarini qalban his etadilar, kishilar bilan birga iztirobga tushadilar, xavf-xatardan qutulish choralarini izlaydilar. 2-jahon urushidan keyin adib ijodida yangi davr boshlangan. Biroq bu davrda yuzaga kelgan “Xavfli yoz” va “Okeandagi orollar” romanlari avvalgilariga qaraganda badiiy jihatdan ancha boʻsh asarlar sanaladi.

Lekin maʼlum muddat oʻtib, Heminguey insonning ruhiy holatini tadqiq etish bilan jamiyatdagi mavjud vaziyatni ochib berishga qodir asarlarni yaratdi. Badiiy jihatdan ancha yuksak boʻlgan “Daryoning naryogʻida, daraxtlar soyasida” (1950) romani, “Chol va dengiz” (1952) qissasi unga katta shuhrat keltirdi. Heminguey 20-asrda oʻzigagina xos boʻlgan qatʼiy xolislikka asoslangan xarakterli uslubni yaratdiki, keyinchalik Amerika qitʼasidan yetishib chiqqan yozuvchilar bu uslubga tez-tez murojaat qiladigan boʻlishdi.

“Chol va dengiz”, “Alvido, qurol!” va boshqa asarlari oʻzbek tiliga tarjima qilingan.

Nabokov
Boshqa tilda oʻqish
Yuklash
kuzat
Tahrirlash
Vladimir Vladimirovich Nabokov [asl nomi; taxallusi Sirin; 1899.10(22).4, Peterburg - 1977.2.7, Shveysariya] — rus yozuvchisi. Ingliz tili va madaniyatiga ixlosmand boy dvoryan oilasida dunyoga kelgan. Bir necha Yevropa tillarini mukammal bilgan N. 1914—17 yillarda otasining mablagʻi hisobiga ilk sheʼriy toʻplamlarini chop etgan. 1919-yilda Angliyaga borib, Kembrij universitetida tahsil koʻradi, 1922-yil esa Berlinga koʻchib oʻtadi. N. shu yerda rus muhojirlarining "Rul" gaz.da, shuningdek, "Zamonaviy bitiklar" jur. (Parij)da Sirin (jannat qushi) taxallusi ostida sheʼr va hikoyalarini eʼlon qiladi. "Mashenka" (1926) romani va undan keyingi "Chorbaning qaytishi" (1928) lirik novellalari, mashhur shaxmatchining hayot fojiasiga bagʻishlangan "Lujin himoyasi" (1930) qissasi va boshqa asarlari N.ga shuhrat keltiradi. N. rus tilida 9 roman ("Qirol, dama, valet", "Isteʼdod" va boshqalar), bir qancha pyesa ("Oʻlim", "Voqea", "Valsning kashf etilishi" va boshqalar), hikoya va sheʼrlar yozgan. Uning ijodiy uslubida mistifikatsiya, turli-tuman oʻyinlar, xayolot va alahsirashlar, parodiyalar, kutilmagan syujet qurilmalari ustuvorlik qiladi. N. 1940-yilda AQShga koʻchib borib, asosan, ingliz tilida ijod etgan. "Sebastian Naytning chinakam xayoti", "Ada", "Nursiz olov", "Lolita", "Yorqin narsalar","Arlekinlarga bir qara!" singari romanlari, "Yevgeniy Onegin"ning tarjimasi va Pushkin asariga yozgan 3 jildli izohlari N. adabiy merosining asosiy qismini tashkil etadi
Bu erda qisqacha tasvirlangan tarjimai hol va asarni Nabokovning eng shov-shuvli va mashhur "Lolita" (1955) romanini eslatib o'tmasdan bo'lmaydi. Bu yagona ish muallif, uni o'zi rus tiliga tarjima qilgan.

"Lolita" syujetining asosi katta yoshli janob va o'n ikki yoshli qizning sevgi hikoyasi edi. Biroq, syujet ekzistensial sog'inchni tasvirlash uchun bezakdir. Asarning o'ziga xosligi nisbatlarni aralashtirishdadir. Nabokovning avvalgi ijodlarida qo‘pollik bilan haqiqiy iste’dod o‘rtasidagi farq yaqqol ko‘rinib turardi. “Lolita”da esa bu ikki dunyo aralash, bir-biridan ajralish mumkin emas.

Bosh qahramon Lolita, bir tomondan, qo'pollik timsolidir. Biroq, xuddi shu qizda ba'zida "tushunib bo'lmaydigan, benuqson noziklik" paydo bo'ladi.

"Lolita", hayratlanarli bo'lishiga qaramay, sizga haqiqiyni ko'rishga imkon beradi san'at dunyosi Nabokov. Bu dunyo muallifning o'zi kabi estetikani biluvchilar uchun mo'ljallangan.

Hemingway and Nabokov could have met a hundred times, but never did. But never mind, we can compare them virtually.
July 2 is a tragic date in the history of world literature. For it was on this day, 16 years apart, that both Ernest Hemingway (1961) and Vladimir Nabokov (1977) passed away.

Both were born in 1899, both were ardent anti-fascists, both were fond of boxing and hunting, and both spent their life on the move. Hemingway came of age in Paris and wrote about it in his memoir A Moveable Feast; Nabokov’s equivalent was A Guide to Berlin. Hemingway won the Nobel Prize in 1954 for his novella The Old Man and the Sea, while Nabokov was nominated on several occasions (the last time at the personal request of Alexander Solzhenitsyn), but did not receive the award. This could have upset Nabokov, but he did not lose heart and a year later published the brilliant Lolita, after which he was reputed as America’s preeminent novelist for several years. That was when no one had even heard of Nabokov in his native Russia, while Hemingway’s honest, straight-talking texts were read avidly in the Soviet Union.

Hemingway and Nabokov could have met a hundred times, but never did. But never mind, we can compare them virtually.
Asar haqida

“Chol va dengiz” – amerikalik yozuvchi Ernest Xemingueyning 1952-yilda Bagama orollarida yozilgan va nashr etilgan romani. Xemingueyning hayoti davomida nashr etilgan so‘nggi taniqli asari. Kubalik baliqchi, keksa Santyagoning hayotidagi eng katta o‘ljaga aylangan ulkan marlin bilan ochiq dengizdagi jangi haqida hikoya qiladi.

Asarning kitob versiyasi 1952-yil 1-sentabrda chop etilgan. Tiraji 50 ming nusxadan iborat bo‘lib, Charlz Tannikliff va Raymond Sheppardlar chizgan oq-qora rasmlar bilan boyitilgan.

1953-yil may oyida Xeminguey faoliyati uchun Pulitser mukofotiga, 1954-yilda esa adabiyot bo‘yicha Nobel mukofotiga sazovor bo‘ldi. “Chol va Dengiz”ning muvaffaqiyati Xemingueyni dunyoga mashhur qildi. Asar hozir dunyoning ko‘p davlatlarida, maktablaring adabiyot darslarida o‘rganilmoqda.

Syujet

Santyago ismli chol Kubadagi kichkina baliqchi qishloqda yashaydi va yolg‘iz o‘zi baliq tutadi. So‘nggi marta u 84 kunni dengizda o‘tkazgan, ammo hech narsa tutolmagan. Ilgari Manolin ismli bola u bilan baliq ovlagan, u cholga juda ko‘p yordam bergan, ammo bolaning ota-onasi Santyagoni omadsiz deb hisoblab, o‘g‘liga boshqa qayiqda dengizga borishni buyurgan.

Chol Manolinga baliq ovlashni o‘rgatgan va bola Santyagoni yaxshi ko‘radi, unga yordam berishni xohlaydi. U xo‘rak uchun sardina sotib oladi, cholning kulbasiga ovqat olib keladi. Chol azaldan qashshoqlikka ko‘nikkan.

Ular bola bilan baliq ovi hamda taniqli beysbol o‘yinchilari haqida suhbatlashishadi. Kechasi chol yoshligidagi Afrikani va “qirg‘oqqa chiqqan sherlarni” tushlarida ko‘radi.

Ertasi kuni ertalab chol baliq oviga boradi. Bola unga yelkanni ko‘tarishda, qayiqni tayyorlashda yordam beradi. Cholning aytishicha, bu safar u omadga ishonadi.

Baliq ovlovchi kemalar birin-ketin qirg‘oqdan suzib, dengiz tomon yo‘l oladi. Chol dengizni yaxshi ko‘radi, uni ayol kishini eslagan kabi entikib o‘ylaydi. Ilmoqqa xo‘rakni ilgandan so‘ng Santyago qushlar va baliqlar bilan xayolan muloqot qilib, asta-sekin suzadi. Yolg‘izlikka o‘rganib qolgan chol o‘zi bilan o‘zi gaplashadi.

Oldin o‘zi yolg‘iz qolganida u kuylardi; u ba’zan hatto tunda, katta yelkanli qayiqlarda suzganda yoki toshbaqalarni ov qilganda ham qo‘shiq aytgan.

Chol okeanning turli jonzotlarini biladi va ularga juda yumshoq munosabatda bo‘ladi.

Avvaliga Santyago kichkina tunets balig‘ini ushlaydi. U tunetslar suruvi atrofida uning xo‘raklarini yaxshi ko‘ruvchi katta baliq bor deb umid qiladi. Ko‘p o‘tmay chol qarmoq o‘rnini bosadigan yashil novdaning yengil silkinishini sezadi. Qarmoq ipi pastga tortila boshlaydi va chol qo‘lga tushgan juda katta baliqning vaznini his qiladi.

Chol qalin baliq ovlash ipini tortib olishga harakat qiladi, ammo u muvaffaqiyatga erishmaydi – katta va kuchli baliq u bilan birga yengil qayiqni tortib ketadi. Chol uning yonida bola yo‘qligidan afsuslanadi – Santyago baliq bilan olishayotganida Manolin boshqa qarmoqlardan o‘lja oli turishi mumkin edi.

Oradan taxminan to‘rt soat o‘tadi. Oqshom yaqinlashmoqda. Cholning qo‘llari tilinib ketgan, baliq ovlash ipini orqasiga tashlaydi va uning ostiga qop qo‘yadi. Endi Santyago qayiq tomon suyanib, biroz dam olishi mumkin.

Qarilikda odam yolg‘iz qolishi mumkin emas... Ammo, bu muqarrar.

Tun. Baliq qayiqni qirg‘oqdan uzoqroqqa tortadi. Chol charchagan, lekin baliq haqidagi o‘ylar uni bir lahza tark etmaydi. Ba’zan u unga achinadi – katta, kuchli va keksa baliq, chol yashashi uchun o‘lishi kerak. Santyago baliq bilan gaplashmoqda: “Men o‘lgunimcha sendan ajralmayman”.

Cholning kuchi tugayapti, baliq esa charchamaydi. Santyago tongda tunets yeydi – uning boshqa ovqati yo‘q. Chol baliq suv yuzasida paydo bo‘lishiga umid qiladi va keyin uni nayza bilan o‘ldirishi mumkin.

Nihoyat, suv yuzasida baliq paydo bo‘ladi. U Quyoshda tovlanadi, boshi va orqasi to‘q binafsha rang, burnining o‘rniga esa – qilich, xuddi beysbol bitasi kabi uzun. U qayiqdan ikki fut uzunroq.

Sirtda paydo bo‘lgan baliq yana chuqurlikka kirib, qayiqni tortib ketadi va chol uni ushlab turish uchun kuch to‘playdi. Xudoga ishonmasa-da, duo o‘qiydi.

Yana bir kun o‘tadi. O‘zini chalg‘itish uchun, chol beysbol o‘yinlarini eslaydi. U Kasablankadagi qovoqxonada bir vaqtlar portning eng kuchli odami bo‘lgan qora tanli odam bilan qanday qilib kuch sinashganini, ular kun bo‘yi stolda qanday qilib qo‘llarini tushirmasdan o‘tirganlarini va oxir-oqibat qanday qilib g‘alaba qozonganini eslaydi. U bunday janglarda bir necha marotaba qatnashgan, g‘alaba qozongan, ammo keyin baliq ovlash uchun o‘ng qo‘l kerak deb qaror qilib, bu ishni tashlab yuborgan.

Baliq bilan jang davom etmoqda. Santyago o‘ng qo‘li bilan qarmoq ipini ushlab turadi. Kichik qarmoqqa makrel balig‘i ilinadi. Chol u bilan kuchini mustahkamlaydi, garchi bu baliq mutlaqo mazasiz bo‘lsa ham. U ovqatlanadigan hech narsaga ega bo‘lmagan katta baliq uchun achinadi, ammo uni o‘ldirishga bo‘lgan qat’iylik pasaymaydi.

Tunda baliq suv yuzasiga chiqadi va aylana suza boshlaydi. Bu baliq charchaganining belgisidir. Chol baliq ovini tugatish uchun nayza tayyorlamoqda. Keksa Santyagoning charchoqdan fikrlari chalkashib ketadi va uning ko‘zlarida qora dog‘lar raqsga tusha boyshlaydi. Chol qolgan bor kuchini to‘playdi va baliqning biqiniga nayza sanchadi.

Keyin baliq hayotga qaytadi, garchi allaqachon o‘limni bo‘yniga olgan bo‘lsa-da, go‘zalligi bilan maqtangandek suv sathidan ko‘tariladi.

Ko‘ngil aynish va kuchsizlikni yengib, chol baliqni qayiqning yon tomoniga bog‘lab, qirg‘oqqa tomon buriladi.

Qon hidiga suzib kelgan birinchi akula paydo bo‘lgunicha oradan bir soat o‘tadi. U qayiqqa yaqinlashadi va baliqni tishlari bilan yirtishni boshladi. Chol uni bosh suyagidagi eng himoyasiz joyiga nayza bilan uradi. U nayza, arqon va ulkan baliq parchalarini sudrab, suv tubiga sho‘ng‘ib ketadi.

Santyago yana ikkita akulani eshkakka bog‘lab qo‘yilgan pichoq bilan o‘ldiradi. Akulalar baliqning kamida chorak qismini olib ketadi. To‘rtinchi akulada pichoq sinadi va chol kuchli to‘qmoqni qo‘liga oladi.

U qayiqqa akulaning har bir hujumi bir parcha uzib olingan go‘shtni anglatishini va endi baliq qoni dengizda magistral kabi keng iz qoldirganligi dunyodagi barcha akulalarni chorlashini biladi.

Keyingi akulalar guruhi Quyosh botishidan oldin kemaga hujum qiladi. Chol ularning boshlariga to‘qmoq bilan urib, haydab yuboradi, lekin tunda ular qaytib keladi. Santyago avval yirtqichlarga qarshi to‘qmoq bilan, keyin esa rumpelning o‘tkir parchasi bilan kurashadi. Nihoyat, akulalar suzib ketadi: ular uchun ovqatlanishga boshqa hech narsa qolmagan edi.

Chol kechqurun ko‘rfazdagi kulbasiga kiradi. Tutqichni yechib, yelkanni bog‘lab, uyi tomon yuradi. Chol bir zum orqasiga o‘girilib, katta baliq dumini va oq suzgichini ko‘radi.

Bola cholning kulbasiga keladi. Santyago uxlamoqda. Bola cholning yarador kaftlarini ko‘rib yig‘laydi. U cholga qahva olib kelib, uni tinchlantiradi va bundan buyon ular birga baliq ovlashiga ishontiradi, chunki u hali ko‘p narsalarni o‘rganishi kerak. U cholga omad olib kelishiga ishonadi.

Ertalab baliqchilar bahaybat baliq qoldiqlaridan hayratda qoladi. Boy sayyohlar qirg‘oqqa keladi. Ular baliqning ulkan dumi bilan uzun oq umurtqasini ko‘rib hayron qoladi. Ofitsiant ularga nima bo‘lganini aytib berishga harakat qiladi, lekin ular hech narsani tushunmaydi – ular bunday hayotdan juda uzoqda edi.

Bu paytda chol uxlamoqda edi va tushida qirg‘oqqa chiqayotgan sherlarni ko‘rardi...

Tahlil

Kitobning birinchi jumlasiyoq (“Chol qayiqda yolg‘iz o‘zi Golfstrimda baliq ovlardi. Dengizga chiqayotganiga mana sakson to‘rt kun ham to‘ldi, ammo hali bironta baliq tutganicha yo‘q”) kishini o‘ziga tortadi. Bu so‘zlar sodda va tuzilish jihatdan oddiy mustaqil birikma bilan qo‘shilgan ikkita mustaqil va yaxshi ifodalangan gapni tashkil etadi. Bu Xeminguey adabiy uslubini tavsiflovchi umumiy xususiyatlardir. Bu roman Don Kixotning sevgilisi Dulsineyani ko‘rish uchun yo‘lida dahshatli mahluqlarni qidirishiga o‘xshaydi. Adibning boshqa asarlarida so‘zlarni tejash, tajribani bevosita yetkazish uchun ishlatilgan bo‘lsa ham, bu asarda Xemingueyning mahorati shu qadar mustahkamlanganki, nasrning ko‘p qismi bir darajada bo‘sh bo‘lib, boshqasida ma’no bor; ya’ni jumlalar haqiqat bilan o‘ziga xos aloqani yo‘qotishga moyildir, lekin shu bilan birga ular she’riyat effektiga juda o‘xshash, umumiy va ramziy xarakterga ega bo‘ladi. Xemingueyning uslubi nima uchun juda ko‘p sharhlovchilar uning romanini fantastika emas, afsona sifatida ko‘rishini tushuntirishga yordam beradi.

Quyidagi jumlada qirq sonining qo‘llanilishi esa qisqa romandagi ko‘plab diniy alomatlarning birinchisidir. Qirq kun – Iso Masih sahroda Shaytonni yengishi uchun ajratilgan vaqt. “Qirq kundan keyin Manolinning ota-onasi ‘chol hozir aniq Salao, bu omadsizlikning eng yomon shakli’ deb qaror qildi”.

Bu jumla roman mavzularidan birini – o‘zgarmas taqdirga qarshi qahramonona kurashni ifoda etadi. Aslida birinchi xatboshidagi barcha so‘zlarda Santyagoning muvaffaqiyatsizligi aniq ko‘rinib turibdi. Masalan, “deyarli har kuni cholning dengizdan quruq qaytayotganligini ko‘rib bola ich-ichidan ezilar edi”. Yanada kuchliroq: “Dag‘al matodan to‘qilgan yelkan yamalaverib, olaquroq bo‘lib ketgan, o‘rog‘liq holda yaksoni chiqqan polkning bayrog‘iga o‘xshardi…”

Santyagoning tavsifiy tuzilishi, uning eski va qarigan tanasi tafsilotlari bilan davom etadi. O‘tmishdagi muvaffaqiyatlardan meros qolgan yaralar ham “uzoq suvsizlikdan qaqrab yotgan biyobon darzlari singari ko‘hna edi”.

Bularning barchasi Xeminguey tomonidan mohirona tarzda aytilgan “cholda nimaiki bor bo‘lsa, bari ham eski, faqat dengiz tusini olgan moviy, mardona odamlarnikiga xos quvnoq ko‘zlari bundan mustasno edi” degan so‘zlar bilan birdan o‘zgaradi. Bu muvaffaqiyatning ikki turi: tashqi, moddiy muvaffaqiyat va ichki ma’naviy muvaffaqiyat o‘rtasidagi dixotomiyaga e’tiborni jalb qiladi.

Santyagoga tashqi muvaffaqiyat yetishmasa ham, uning ichki muvaffaqiyati bilan, bu narsaning ahamiyati butkul yo‘qoladi. Bu tinimsiz ruhning moddiy boyliklar ustidan g‘alabasi, romanning yana bir muhim mavzusidir. Bundan tashqari, Santyago ko‘zlarining rangi, Xeminguey Santyagoni dengiz bilan tobora ochiq taqqoslashidan dalolat beradi, bu esa Santyagoning cheksiz ruhi va cheksiz dengiz kuchini bevosita uzviy bog‘liq ekanini anglatadi.

Santyago va Manolin o‘rtasidagi munosabatni bir jumla bilan xulosa qilish mumkin: “Chol bolaga baliq ovlashni o‘rgatdi, bola esa uni yaxshi ko‘rdi”. Manolin Santyagoning shogirdi, ammo uning munosabati faqat ish bilan chegaralanmaydi. Manolin Santyagoga qalban sig‘inadi, ammo bu butparastlik obyekti nafaqat bir paytlar bo‘lgan buyuk baliqchi, garchi hozirgi paytda u muvaffaqiyatsizlikka uchragan bo‘lsa ham, balki g‘oyaviy sig‘inish edi. Bu Manolinning cholga noyob va deyarli diniy sadoqatini tushuntirishga yordam beradi, Chol bilan baliq ovlamagani uchun Santyagodan uzr so‘raganida Manolin shunday deydi: “meni ketishga dadam undadi. Men bolaligimdan unga itoat qilishim kerak”, degan gapga Santyago javob beradi: “bilaman... Bu normal holat. Uning ishonchi kam”.

Ustoz va shogird o‘rtasidagi munosabatlarning aniq iyerarxiyasiga qaramay, Santyago uning bola bilan tengligini ta’kidlaydi. Santyagoda bolani o‘rgatish uchun ozgina narsa borligini namoyish qilib, bu tenglik ikki do‘stning muqarrar ajralishini anglatadi va, bundan tashqari, bu bolani oqsoqoldan nima o‘rganishi haqida emas, balki keksa odamning hayotdan noyob saboqlarni o‘rganishi haqida hikoya bo‘ladi.

Kutilmagan tenglikning shunga o‘xshash turi, Xeminguey quruqlikda marlin va akulalar bilan ishlashning turli usullarini tasvirlab berganida paydo bo‘ladi. Garchi bu Santyago, marlin va akula o‘rtasidagi jangni namoyish qilsa-da, u ishtirokchilarga mos keladi. Dengiz janglariga qaramay, marlin va akulalar qirg‘in qilinadi va odamlar ulardan quruqlikda foydalanadilar; ularning dushmanliklari faqatgina dengizda aktual xolos, sohilda esa bu hech narsani anglatmaydi. Santyago va Manolin misolida bo‘lgani kabi, ushbu uyg‘unlik romanda tabiatning uyg‘unligi, katta fojiada qahramonning o‘z qurboniga yordam beradigan birlik singari tematik tashvishni namoyish etadi.

Xemingueyning asarlari inson va tabiat, kurash va qahramonlik, axloqiy kuch va yolg‘izlik, yo‘qotish va muvaffaqiyatsizlikning buyukligi bilan bog‘liq. “Chol va dengiz” ehtimol yozuvchining bu mavzular cho‘qqisidagi eng yuqori nuqtasidir. Shuning uchun ham biz har birimiz o‘zimizni uning asarlarida topa olamiz. Asarda markaziy mavzu mag‘lubiyat bo‘lsa-da, u muvaffaqiyatsiz bo‘lishini his qilganiga qaramay, oxirigacha kurashishni davom ettiradi. Bu esa, o‘z navbatida, insonga yanada ulug‘vorlik bag‘ishlaydi.

Boshqa tomondan, baliq ovi cholning baliq tutish qobiliyatiga ega ekanini o‘ziga isbotlash uchun ramziy ma’noga ega, garchi u qari bo‘lsa ham, yosh yigitning kuchiga ega bo‘lmasa ham, u hanuzgacha qari donishmand ayyorligi va tajribasiga ega edi.
Lolita adabiy tarixdagi eng jozibali romanlardan biridir. Vladimir Nabokovni roman yozishga ilhomlantirgani, bu fikrning vaqt o'tishi bilan qanday rivojlangani yoki nima uchun roman XX asrning buyuk fantastika kitoblaridan biri deb hisoblangan? Romanni ilhomlantirgan ba'zi hodisalar va asarlar.

Origins
Vladimir Nabokov 5 yil davomida Lolitani yozgan va nihoyat 1953 yil 6-dekabrda romanini tugatgan.

Kitob birinchi marta 1955 yilda (Parijda, Fransiyada), so'ngra 1958 yilda (Nyu-York, Nyu-York) nashr etilgan. (Muallif keyinchalik kitobni o'z ona tiliga tarjima qildi, ruscha - keyinchalik uning hayotida.)

Har qanday boshqa romanlarda bo'lgani kabi, asarning evolyutsiyasi ham ko'p yillar davom etgan. Ko'rib turganimizdek, Vladimir Nabokov ko'plab manbalardan foydalangan.

Muallifning ilhomi: " Lolita " nomli kitobida Vladimir Nabokov shunday yozadi: "Esimda, ilhomning dastlabki titragichi, Jardin des Plantes'dagi maymun haqida gazeta hikoyasi bilan uyg'unlashdi. bir olimning shov-shuvga qo'shilishi, hayvonning ko'mir yoqtirgan dastlabki chizilgan rasmini yaratdi: eskiz kambag'al jonzotning qafasining baralarini ko'rsatdi. "

the novel’s foreword, the fictional John Ray, Jr., Ph.D., explains the strange story that will follow. According to Ray, he received the manuscript, entitled Lolita, or the Confession of a White Widowed Male, from the author’s lawyer. The author himself, known by the pseudonym of Humbert Humbert (or H. H.), died in jail of coronary thrombosis while awaiting a trial. Ray asserts that while the author’s actions are despicable, his writing remains beautiful and persuasive. He also indicates that the novel will become a favorite in psychiatric circles as well as encourage parents to raise better children in a better world.

In the manuscript, Humbert relates his peaceful upbringing on the Riviera, where he encounters his first love, the twelve-year-old Annabel Leigh. Annabel and the thirteen-year-old Humbert never consummate their love, and Annabel’s death from typhus four months later haunts Humbert. Although Humbert goes on to a career as a teacher of English literature, he spends time in a mental institution and works a succession of odd jobs. Despite his marriage to an adult woman, which eventually fails, Humbert remains obsessed with sexually desirable and sexually aware young girls. These nymphets, as he calls them, remind him of Annabel, though he fails to find another like her. Eventually, Humbert comes to the United States and takes a room in the house of widow Charlotte Haze in a sleepy, suburban New England town. He becomes instantly infatuated with her twelve-year-old daughter Dolores, also known as Lolita. Humbert follows Lolita’s moves constantly, occasionally flirts with her, and confides his pedophiliac longings to a journal. Meanwhile, Charlotte Haze, whom Humbert loathes, has fallen in love with him. When Charlotte sends Lolita off to summer camp, Humbert marries Charlotte in order to stay near his true love. Humbert wants to be alone with Lolita and even toys with the idea of killing Charlotte, but he can’t go through with it. However, Charlotte finds his diary and, after learning that he hates her but loves her daughter, confronts him. Humbert denies everything, but Charlotte tells him she is leaving him and storms out of the house. At that moment, a car hits her and she dies instantly.

Humbert goes to the summer camp and picks up Lolita. Only when they arrive at a motel does he tell her that Charlotte has died. In his account of events, Humbert claims that Lolita seduces him, rather than the other way around. The two drive across the country for nearly a year, during which time Humbert becomes increasingly obsessed with Lolita and she learns to manipulate him. When she engages in tantrums or refuses his advances, Humbert threatens to put her in an orphanage. At the same time, a strange man seems to take an interest in Humbert and Lolita and appears to be following them in their travels.

Humbert eventually gets a job at Beardsley College somewhere in the Northeast, and Lolita enrolls in school. Her wish to socialize with boys her own age causes a strain in their relationship, and Humbert becomes more restrictive in his rules. Nonetheless, he allows her to appear in a school play. Lolita begins to behave secretively around Humbert, and he accuses her of being unfaithful and takes her away on another road trip. On the road, Humbert suspects that they are being followed. Lolita doesn’t notice anything, and Humbert accuses her of conspiring with their stalker.

Lolita becomes ill, and Humbert must take her to the hospital. However, when Humbert returns to get her, the nurses tell him that her uncle has already picked her up. Humbert flies into a rage, but then he calms himself and leaves the hospital, heartbroken and angry.

For the next two years, Humbert searches for Lolita, unearthing clues about her kidnapper in order to exact his revenge. He halfheartedly takes up with a woman named Rita, but then he receives a note from Lolita, now married and pregnant, asking for money. Assuming that Lolita has married the man who had followed them on their travels, Humbert becomes determined to kill him. He finds Lolita, poor and pregnant at seventeen. Humbert realizes that Lolita’s husband is not the man who kidnapped her from the hospital. When pressed, Lolita admits that Clare Quilty, a playwright whose presence has been felt from the beginning of the book, had taken her from the hospital. Lolita loved Quilty, but he kicked her out when she refused to participate in a child pornography orgy. Still devoted to Lolita, Humbert begs her to return to him. Lolita gently refuses. Humbert gives her 4,000 dollars and then departs. He tracks down Quilty at his house and shoots him multiple times, killing him. Humbert is arrested and put in jail, where he continues to write his memoir, stipulating that it can only be published upon Lolita’s death. After Lolita dies in childbirth, Humbert dies of heart failure, and the manuscript is sent to John Ray, Jr., Ph.D.