Mahsuldor qatlamlarni ochish va

 
2.9. Gaz suyuqlik aralashmasini bosimini oshirishda drosellash blokidan 
foydalanish 
Gaz suyuqlik aralashmasini drosellash blokini quduq usti bog‗lanmasining 
sxemasi 1.9-rasmda keltirilgan. 
―Quduq-qatlam‖ bosimining muvozanatda va depressiyada burg‗ilash 
texnologiyasini qo‗llash otilmaga qarshi qurilmani germetiklikka sinash va maxsus 
jihozlar bilan montaj qilish tugallangandan keyin boshlanadi. 

---

97
Burg‗i birinchi reysni bajarganda mustahkamlash tizmasi boshmoq tagidan 
chiqqandan keyin quyidagilar aniqlanadi: 
-
belgilangan burg‗ilashdagi qatlamning bosimi; 
-
quduq stvoli ochiq bo‗lganda maksimal ruxsat etilgan bosim kattaligida 
(yutilishni boshlanish bosimiga) quduqning stvolini bosim ostida siqish 
amalga oshiriladi; 
-
aylanuvchi preventorning rezina metalli zichlamalarining qarshilik kuchini; 
-
sirkulyasiya to‗xtatilgandan keyin monefolddagi qoldiq bosim; 
-
quvur orqa halqasidagi gidravlik qarshilik; 
Yuqorida aniqlashtirilgan ma‘lumotlar asosida quyidagilar amalga 
oshiriladi: qatlam bosimining gradientini va yutilishning boshlanish 
bosimini oldindan tezkor aniqlash; burg‗ilash eritmasining zichligini 
kattaligini 
korreksiyalash 
(tuzatish); gidravlik og‗irlik indikatori 
ko‗rsatkichini korreksiyalash. 
2.4-rasm. “Quduq-qatlam” tizimida depressiya va muvozanat bosimda quduqni burg„ilashda 
jihozlarning bog„lanmasi va joylashuv sxemasi. 
1-ikki tomoni yopiq plashkali preventor; 2-quvur plashkali preventor; 3-universal preventor; 4-
aylanuvchi preventor; 5-quduq usti boshqaruv bloki; 6-drosellash blokini boshqaruv pulti; 7-
sundirish va drosellash bloki; 8-ajratgich; 9-tozalash bloki; 10-100 mm.li manifold. 
―Quduq-qatlam‖ tizimida belgilangan depressiya yoki muvozanat bosimini 
ushlab turish reglamentda keltirilgan burg‗ilash eritmasining zichligi (
ρ
kel
), 
quduqning halqa oralig‗idagi gidrodinamik qarshilikni, tushirish-ko‗tarishda va 
burg‗ilash eritmasining sirkulyasiyasini hamda quduq usti bosimining kattaligining 
mavjudligini hisobga olish yo‗li orqali amalga oshiriladi. 

---

Burg‗ilash eritmasining keltirilgan zichligining minimal qiymati suyuqlikni 
sirkulyasiyasiz davomida burg‗ilash tizmasini ko‗tarish sharoitida kelib chiqqan 
holda aniqlanadi. Burg‗ilash eritmasining keltirilgan maksimal qiymati quduqni 
yuvish bilan burg‗ilash asboblarini turish sharoitida aniqlanadi. Yuvuvchi 
suyuqliklarning yutilishi eng katta xavf tug‗diradi, zichlikning 
max
kel

qiymati 
yuvilishni boshlanish bosimidan yuqori bo‗lgan bosimni paydo qilmasligi kerak. 
AYUQBni oraliqlarga kirishning asosiy belgilari quyidagilar hisoblanadi.
1)
mexanik burg‗ilash tezligini kuchayishi va chiqadigan qo‗yqumning 
o‗lchami; 
2)
burg‗ilash asboblarini ushlanishini va o‗tirib qolishini paydo bo‗lishi; 
3)
burg‗ilash asboblari aylantirilganda burovchi momentni oshishi; 
4)
ustunda bosimni oshishi. 
Bunday turdagi belgilar paydo bo‗lganda g‗ovaklik bosimining qiymatini 
aniqlashtirish, burg‗ilash eritmasini zichligini korrektirovka qilish, ushlab qolish 
bartaraflanguncha quduq tubining stvol qismiga ishlov berish va quduqni qazishni 
davom ettirish kerak. 
Burg‗ilash sharoitida loyihaviy va haqiqiy qiymatlardagi farqlar oshib ketganda 
tog‗-geologik sharoitlarni aniqlashtirish uchun quduqda geofizik tadqiqot olib 
boriladi. 
Burg‗ilash jarayonida burg‗ilash eritmasining zichligi pasayadi. Burg‗ilash 
asboblarini ko‗tarish oldidan burg‗ilash eritmasining zichligi normativ qiymatdan 
oshadi. Boshqa zichlikdagi burg‗ilash eritmasiga o‗tish ikki usulda amalga oshiriladi: 
-
katta zichlikdagi eritma haydash yordamida; 
-
sirkulyasiya tizimidan foydalanib burg‗ilash eritmasini tiklanishini 
ta‘minlash va uni og‗irlashtirish uchun qayta tiklovchi mahsullardan 
foydalanish. Gidrotsiklonli qo‗rilma yordamida zichlikni pasaytirish 
ta‘minlanadi. Bunda kerakli zichlikdagi burg‗ilash eritmasi burg‗ilash 
nasosining o‗lchov sig‗imiga kiradi, og‗irlashtirilgani esa – maxsus 
sig‗imga to‗planadi. Burg‗ilash tizmasini ko‗tarib olishda sirkulyasiyadagi 

---

99
burg‗ilash eritmasining zichligi dastlabki ko‗rsatkichga olib kelinadi. 
Burg‗ilash eritmasiga og‗irlashgichlar tebratish elakidan keyin qushiladi.