Mahsuldor qatlamlarni ochish va

Nazorat savollari. 
1.
Mahsuldor qatlamni birlamchi burg‗ilab ochishda burg‗ilash eritmalarining 
filtratlarini qatlamdagi g‗ovakliklarga o‗tirib qolish jarayonini izohlab bering? 
2.
Yuvuvchi suyuqliklar o‗tkazuvchanlikka qanday salbiy ta‘sir ko‗rsatadi?
3.
Yuvuvchi suyuqliklarni qatlamga kirib borish omillarini tushuntiring? 
4.
Polimerli eritmalarni qo‗llashni ijobiy tomonlarini izohlab bering? 
5.
Anomal past bosimli qatlamga ega bo‗lgan konlarni ayting? 
6.
Anomal yuqori bosimli qatlamga ega bo‗lgan konlarni ayting? 
7.
Qatlamda quduq tubini atrofi zonasining o‗tkazuvchanligi qanday ta‘sir tufayli 
yomonlashadi? 
8.
Quduq tubining atrofini o‗zgaruvchanligini yaxshilash uchun qanday strategik 
choralar qo‗llaniladi? 
9.
So‗nggi bosqichda ishlatilayotgan konlarning holati to‗g‗risida ma‘lumotlar 
bering? 
10. Neft asosli eritmalarni ijobiy va salbiy tomonlarini ko‗rsatib bering?

---

VI - bob. QUDUQ – QATLAM TIZIMIDA QUDUQNI MUVOZANAT 
BOSIMDA BURG„ILASH
6.1. Qatlamlarning ikkilamchi ochishning yangi usullari
Qatlamni yangi gidravlik perforatsiya qilish usullarida abrazivsiz va ko‗p 
yoriqli perforatsiya qilishni ko‗rib chiqamiz. Mustahkamlangan quduqlarda 
mahsuldor qatlamlarni ikkilamchi ochishning geologik - texnik sharoitlari kamida 
uchta samarali mezonni ko‗rsatadi. 
1.Mustahkamlash kolonnasining ochilgan yuzasining umumiy o‗lchamlari 
(teshiklar yoki yoriqlar ko‗rinishida) maksimal darajada bo‗lishi kerak. Bu yerda 
kolonna tog‗ bosimining gorizontal tashkil etuvchi kuchlariga qarshi turaolish 
imkoniyatiga ega bo‗ladi. Shuning uchun mustahkamlash kolonnasiga yuqori 
chidamlilik talabi qo‗yiladi. Ko‗p hollarda yoriqlarning uzunligi quvurning 
diametriga nisbatan 0,3...0,4 dan oshib ketmasligi kerak. 
2.Qatlamning mahsuldor qismi to‗liq ochilgan va sement halqasining 
qoldiqlarini 
qolishiga 
ruxsat 
etilmaydi. 
Ochilgan 
oraliqning 
chegarasida 
mustahkamlash kolonnasining va sement halqasining saqlanganligi ta‘minlanadi. 
Bunday holat qatlamning potensial imkoniyatlarini va obektning suvsiz 
ekspluatatsiyasi talablarini to‗liq amalga oshirilishini ta‘minlaydi. 
3.Mahsuldor qatlamning chegarasida bir nechta chuqur perforatsiya qilingan 
kanallar shakllantirilgan bo‗ladi. Kanallarning soni va chuqurligi masalasi o‗zi aniq 
ya‘ni, qanchalik chuqur ochilgan bo‗lsa shunchalik, yaxshi. Bunday shartni bajarilishi 
qatlam bilan quduqning aloqasini qatlam birlamchi past sifatda ochilganda ham 
(yuqori repressiya, burg‗ilash eritmasining noqulay parametrlari va boshqalar) va 
tamponaj ishlari salbiy ta‘sir qilganda ham aniq bo‗ladi. 
Perforatsiya qilishning ma’lum usullarini va ularni keltirib chiqargan salbiy 
holatlarni tahlil qilamiz. 
Ko‘pgina holatlarda zarbali – portlatish usullari qo‘llaniladi: 
o‗qli va 
qumulyativ perforatsiY. Bu usullarda mustahkamlash kolonnasi va sement toshlari 
faqat perforatsiya oralig‗ida parchalanmasdan balki, mahsuldor qatlamlarni suvlilik 

---

217
to‗siqlar oralig‗ida ham parchalashi mumkin. Natijada bunday ochilish jarayoni 
quduqlarni tezkor suvlanishga olib keladi. Bundan tashqari bunday ochilish 
jarayonida shakllanadigan kanallarning chuqurligi katta emas va qatlamni quduq 
bilan aloqasi (tutashishi) to‗liq amalga oshirilmaydi. Bunday ochilishda qatlamni 
birlamchi ochishdagi va sementlash jarayonidagi xatoliklarni tuzatib bo‗lmaydi ya‘ni, 
quduqlarni ekspluatatsiya qilish jarayonlari murakkablashtiradi. 
Yuqorida keltirilgan faollik quduqlarni perforatsiya qilishning zarbasiz 
usullarini izlash va ularni amalga oshirish qurilmalarini tadqiqot qilishga olib keldi.
Zarbasiz ochish usullariga quyidagilar kiradi: a)nuqtali usullarda perforatsiya 
qilish; b) to‗liq ochish.