«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

Masalaning yechimi: 
1)Karbonat angidridni hosil boʻlish issiqligini adabiyotlardan topib 
foydalansak ham boʻladi. Lekin bizning maqadimiz masala yechimini oʻrganish: 
a) masala shartida berilgan tenglamada karbonat angidrid oʻng tomonda 
boʻlganligi uchun birinchi reaksiyani aylantirib olamiz; 

---

343 
b) ikkinchi reaksiyani aylantirmaymiz. Lekin birinchi reaksiyadagi stronsiy 
oksidga mos kelishi uchun ikkiga boʻlib olamiz; 
c) uchinchi reaksiyani birinchi reaksiyadagi stronsiy karbonatga moslash uchun 
ham aylantirib, ham ikkiga boʻlib olamiz. 
2) Yuqoridagi amallarni bajarganimizda quyidagi tenglamalarga erishamiz: 
SrCO
3
(q) ---> SrO(q) + CO
2
(g)ΔH = +234 kJ 
SrO(q) ---> Sr(q) + 
1
⁄
2
O
2
(g)ΔH = +592 kJ 
Sr(q) + C(q) + 
3
⁄
2
O
2
(g) ---> SrCO
3
(q)ΔH = −1220 kJ 
3) Bu tenglamalar birlashtirilib oʻng va chap tarafdagi bir hil qiymatlar 
qisqartirilganda biz quyidagi natijaga erishamiz: +234 + (+592) + (−1220) = −394 
C(q) + O
2
(g) ---> CO
2
(g) ΔH = −394 kJ
2C(q) + H2(g) ---> C2H2(g) 
ΔH° = ? kJ 
2-masala Quyida berilgan termokimyoviy tenglamalar asosida reaksiya 
entalpiyasini hisoblang. 
C
2
H
2
(g) + 
5
⁄
2
O
2
(g) ---> 2CO
2
(g) + H
2
O(s) ΔH° = −1299.5 kJ 
C(q) + O
2
(g) ---> CO
2
(g) 
ΔH° = −393.5 kJ 
H
2
(g) + 
1
⁄
2
O
2
(g) ---> H
2
O(s) 
ΔH° = −285.8 kJ 
Masalani yechilishi: 
1)Yuqoridagi uchta reaksiya ustida quyidagi amallarni bajarib olamiz: 
a) birinchi reaksiyani teskari holatda yozib olamiz; b) ikkinchi reaksiyani ikkiga 
koʻpaytirib olamiz; v) uchinchi reaksiyani oʻzgarishsiz qoldiramiz; 
2) Reaksiyalarimiz quyidagicha oʻzgargan holatga keladi: 
2CO
2
(g) + H
2
O(s) ---> C
2
H
2
(g) + 
5
⁄
2
O
2
(g) ΔH° = +1299.5 Kj 
2C(q) + 2O
2
(g) ---> 2CO
2
(g) 
ΔH° = −393.5 kJ *2=−787 kJ 
H
2
(g) + 
1
⁄
2
O
2
(g) ---> H
2
O(s) 
ΔH° = −285.8 kJ 
Reaksiyalar entalpiya qiymatlari oʻzgarganligiga e’tibor bering. 
3) Uchchala reaksiyalar bir biriga qoʻshib chiqiladi va reaktsiyani ikkala 
tomonidagi bir hil (tagiga chizilgan ) qiymatlar qisqartiriladi:
2CO
2(
G
) 
+ H
2
O
(
S
)
+ 2C
(q)
+ 2O
2(
G
)
+ H
2(g)
+ 1⁄2O
2(
G
)
= C
2
H
2(g)
+ 5⁄2O
2(
G
)
+ 2CO
2(
G
)
+ 
H
2
O
(
S
)
Natijada biz quyidagi tenglamaga erishamiz: 2C(q) + H
2
(g) ---> C
2
H
2
(g) 
4)Reaksiyalarning entalpiya qiymatlari ham qoʻshib chiqiladi va quyidagicha 
qiymatga ega boʻlamiz: +1299.5 kJ + (−787 kJ) + (−285.8 kJ) = +226.7 kJ 
Yuqoridagilardan ma’lumki, kimyoda masalalarni yechish nazariy bilimlarni 
mustahkamlaydi, izlanishni, tirishqoqlikni, mehnatsevarlikni shakllantiradi va 
talabalarni ilmiy izlanishlarga yoʻnaltiradi. Kimyoning asosiy bo’limlaridan biri 
bo’lgan termokimyoga oid, hisoblash orqli yechiladigan masalalarni yechish 
yo’llarini o’quvchi abiturient va talabalarga o’rgatish ushbu mavzuni chuqur 
o’rganishga katta yordam beradi.