«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

 
 

---

342 
“TERMOKIMYONING ASOSIY QONUNI-GESS QONUNI” MAVZUSI 
YUZASIDAN MASALALAR YECHISHNING O’ZIGA XOS 
XUSUSIYATLARI. 
1
U.R.Maraimova., 
1
S.M.O’rmonov., 
2
N.Mirzaxo’jayeva 
1
Far.DU, 
2
FarPI
Kimyo darslarida nazariy materiallarni o’rgatish bilan birga doimo parallel 
ravishda ekperimental va hisoblashga oid masalalarni echish yo’llarini o’rgatish 
maqsadga muvofiqdir. Kimyo fanini chuqurroq oʻrganishda nazariy darslar bilan 
birgalikda amaliy mashgʻulotlarga ham katta e’tibor qaratilmoqda. Odatda talabalarga 
ma’ruza darslaridagi nazariy ma’lumotlar laboratoriya va amaliy darslarida 
takrorlanib, mavzular mustahkamlanadi. Lekin nazariy va amaliy mashgʻulotlarda 
fandan masalalar yechishga kam e’tibor qaratilgan. Ta’kidlash joizki, masalalarni 
yechishni oʻrganish jarayoni ma’ruzada olingan bilimlarni takrorlash, qayta ishlah va 
amaliyotga qoʻllay olish qobiliyatini rivojlantirib, fikrlash darajasini kengaytiradi. 
Shu bilan birga mustaqil ishlash qobiliyatini shakllantiradi. Quyida Gess qonuniga 
doir masalalar va ularning yechish usullaridan namunalar keltiramiz. 
Gess kimyoviy hodisalarni issiqlik haqidagi taʼlimot nuqtai nazaridan tekshirib, 
1840 yilda termokimyoning asosiy qonuni —issiqliklar yigʻindisining doimiyligi 
haqidagi qonunni kashf qildi .1842 yilda u tuzlar eritmalari bir-biriga qoʻshilganda 
issiqlik ajralib chiqmasligi va yutilmasligini (termoneytrallik qoidasini) koʻrsatib 
berdi. Gess qonuni—kimyoviy reaksiya issiqlik effektlari yigʻindisining doimiyligi 
haqidagi qonun, termokimyoning asosiy qonuni. Bu qonunga koʻra, reaksiyaning 
issiqlik effekti reaksiya uchun olingan dastlabki moddalar va reaksiya 
mahsulotlarining holatiga bogʻliq boʻlib, reaksiyaning oraliq bosqichlarida hosil 
boʻladigan moddalar holatiga bogʻliq emas. Gess qonuni kimyoviy reaksiyaning 
issiqlik effektini tajriba oʻtkazmasdan nazariy yoʻl bilan hisoblab chiqarishga imkon 
beradi. Masalan, reaksiya mahsulotlarining hosil boʻlishi issiqlik effektlari 
yigʻindisidan dastlabki moddalarning hosil boʻlish issiqdik effektlari yigʻindisi 
ayiriladi. 
1-Masala. C(q) + O
2
(g) ---> CO
2
(g) ΔH° = ??? kJ 
Berilgan termokimyoviy tenglamalar asosida karbonat angidrid hosil boʻlish 
entalpiyasini aniqlang. 
SrO(q) + CO
2
(g) ---> SrCO
3
(q) 
ΔH = −234 kJ 
2SrO(q) ---> 2Sr(q) + O
2
(g) 
ΔH = +1184 kJ 
2SrCO
3
(q) ---> 2Sr(q) + 2C(q) + 3O
2
(g) ΔH = +2440 kJ