«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

 
Foydalanilgan adabiyotlar 
 
1. Namangan viloyat xalq ta’limi boshqarmasi o’qituvchilar malakasini oshirish 
instituti. Ibrat 1-5. 1991y 
2. M. F. Nishonov, A. Rustamova, R. N. Nishonova. Kimyodan test sinovlari. F. 
1992y
3. O. Xudoyqulova. Kimyo fani o’qituvchilari uchun uslubiy tavsiyalar to’plami. 
NVO’MOI. N. 1996y 
4. Yu. V. Pletner, V. S. Polosin. Ximiya o’qitish metodikasidan praktikum. T. 1981y 
 
 

---

324 
KIMYO FANLARINI O’QITISHDA KOMPYUTER 
TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH 
Ergashev I.M
1
. , Mamirzayev M.A
1
. , Ergashova Sh.I
2
. 
Samarqand davlat universiteti
1
/ Samarqand veterinariya meditsinasi instituti
2
O’qitish jarayonida yuqori samaradorlikka erishishda informasion 
texnologiyalarning roli tobora oshib bormoqda. Kompyuter texnologiyalarni 
qo’llanilishi bevosita kompyuter vositalarini o’quv jarayoniga tadbiq etish bilan 
bog’liqdir. Kompyuter o’qitishning universal vositasi bo’lib, u talaba faqat bilim 
olishga, ko’nikmalar oshirishgagina emas, ularni shaxs sifatida shakllanishida ham 
katta ta’sir ko’rsatadi.
Kimyo fanini o`qitishni boshqa fanlar qatori zamonaviy texnologiyalar asosida 
tashkil etish va shu orqali o`quvchilarning mustaqil fikrlash, ijodiy qobiliyatlarini 
rivojlantirish ta`lim tizimining muhim vazifalaridan biridir. Mustaqil fikrlash
qobiliyatiga ega bo`lgan o`quvchigina o`z muammolariga yechim topa oladi, 
jamiyatda o`z o`rniga ega bo`ladi. Kimyo fanini o`qitishni nazariy va amaliy jihatdan 
tashkil etish chuqur bilim va yuksak mahoratni talab etadi.
Darsda kompyuter texnologiyalaridan foydalanayotgan o’qituvchi amalda shu 
jarayonda rahbar, konsultant, koordinator, ekspert va aktual ma’lumotlar manbasiga 
aylanadi. U talabalarda turli manbalardan, shu jumladan internet tizimi manbalaridan 
ma’lumotlar olish, tahlil qilish, taqqoslash va saqlash ko’nikmalarini rivojlantiradi. 
Bu jarayonda talabalarda tadqiqotchilik, o’zaro munosabat xususiyatlari oshadi, 
dunyoqarash kengayadi.
Kimyo fani sohasida kompyuterdan foydalanish — mavzular bayoni 
tasvirlardagi animatsion harakatlar, tabiatdagi ko‘z bilan ko‘rish imkoni bo‘lmagan 
kimyoviy jarayonlarni o‘ziga xos tarzda namoyish etish juda katta amaliy ahamiyatga 
ega ekanligi ko‘plab tadqiqotchi olimlar tomonidan isbotlab berilgan. O‘quv 
mashg‘uloti davomidagi faol faoliyat asosan o‘quvchi va o‘qituvchi tomonidan 
tashkil etiladi. Buning uchun ular orasidagi o‘zaro bog‘liqlik, ko‘p hollarda dars 
jarayonida qo‘llaniladigan metodik qo‘llanmalar vositasida tashkil etiladi. Ayniqsa, 
kimyo faniga endigina qadam qo‘yayotgan o‘quvchilarga didaktik o‘yinlarni o‘zida 
mujassam etgan noan’anaviy mashg‘ulotlar, texnik vositalar bilan tashkil etilgan dars 
jarayonining o‘ziyoq “ajoyib” tuyuladi. darslarda o‘quv texnik vositalardan 
foydalanish ayni paytda darslarni samarali, faol tarzda tashkil etishda, o‘quvchining 
diqqat-e’tiborini jalb etish kabi kutilgan natijalarni bermoqda. 
Talabalar kompyuter texnologiyalarini kimyo fanini har bir darsida va turli 
bosqichlarida qo’llash imkoniyatiga ega.
Birinchidan, u yangi dars o’tish jarayonida prezentasiya usulini qo’llay oladi, 
bunda material o’z ichiga albatta ko’rgazmali tajribalarni, test topshiriqlari va nazorat 
savollarini olishi o’quvchilar faolligini oshiradi. 
Ikkinchidan, kimyo fanlarni o’qitish sifatini oshirish talabalar bilimlarini har 
darsda sistematik ravishda nazorat qilish imkonini beradi. Har bir darsni boshlanish 
qismida test nazorati o’tkazish bu holda yaxshi samara beradi. 

---

325 
Uchinchidan, kompyuter texnologiyalarini laboratoriya va amaliy dars 
jarayonida qo’llash olingan kimyoviy tajriba natijalarini hisoblash va statistik qayta 
ishlash imkoniyatlarini yaratadi. 
Kompyuter texnologiyayaridan foydalanish o’quvchilarda ilmiy-tadqiqotchilik 
faoliyatini oshishida, bilimga intiluvchanlik xususiyatlari va ijodiy fikrlash 
qobiliyatlarini rivojlanishiga yordam beradi. 
Kimyo darslarida o’rgatuvchi programmalardan foydalanish mumkin. 
Programmalarning mazmuni darsni mazmuni, maqsadi, o’quv materiali ketma-
ketligidan kelib chiqadi. Shu jihatlariga qarab o’rgatuvchi programmalarni 
quyidagilarga ajratish mumkin: 
− Har bir mavzuga doir ma’lumotlarga ega qo’llanmalar; 
− Hisoblashga doir masalalar yechimlari; 
− Laboratoriya va amaliy ishlar va ularni tashkil etish; 
− Bilimlarni sinash va nazorat qilish. 
O’rgatuvchi programmalar samarador bo’lishi uchun kimyoviy ta’lim 
yo’nalishiga mos kelishi, ko’rgazmali ma’lumotlarga boy, foydalanish imkoniyati 
soddaroq bo’lishi va natijada talaba bilimini oshishiga, malakasini o’sishiga xizmat 
qilishi lozim. 
Kimyo fanlarini o’qitishda kompyuter texnologiyalardan foydalanish quyidagi 
natijalarni beradi:
1. Ma’lumotlar bir vaqtning o’zida bir nechta sezgi organlariga ta’sir etadi; 
2. Diqqatni oshiradi; 
3. Fanga bo’lgan qiziqishni oshiradi; 
4. O’tiladigan material sifatliligini oshiradi; 
5. Vaqtdan unumli foydalaniladi. 
Ta’lim jarayoniga kompyuter texnologiyalarni tadbiq etish borasida Oliy ta’lim 
tizimida ham izlanishlarning tashkil etilayotganligi aloxida e’tiborga molikdir. 
Bugungi kunda ta’lim tizimining mazmuni, o’quv jarayonini loyihalashtirishga ham 
yangicha yondoshish, uni yangicha tashkillashtirish, ta’lim mazmunini va uning 
tarkibini kengaytirish, chuqurlashtirish, bilim, ko’nikma va malaka, ijodiy faoliyatini 
takomillashtirish kun tartibiga ko’ndalang qo’yildi. Ta’lim jarayoniga yangicha 
yondashib, unga zamonaviy pedagogik va kompyuter texnologiyalari, ijodkorlik, 
faollik tadbiq etilsagina ta’lim samarasi yangi bosqichga ko’tariladi, ya’ni:
- talabaning o’quv mehnatiga ma’suliyati, javobgarligi oshadi; - bilimlarni 
mustaqil egallash malakalari shakllanadi;
- o’z bilimini o’zi boyitishga ishonch paydo bo’ladi;
- shaxsning jamiyatda o’z o’rnini tezroq topib olishi uchun muhit yaratiladi 
Kompyuter texnologiyalarini kimyo fanlarni o’qitishda qo’llanilishi 
o’quvchilarni bu fanga bo’lgan qiziqishini oshiradi va kelajakda yaxshi mutaxassis 
bo’lib yetishishida yordam beradi.