Ixtiyori (irodaviy) diqqat

T/R	Diqqatning turlar	Tarif
1	Ixtiyori (irodaviy) diqqat	Ongli ravishda boshqariladigan va tartibga solinadigan diqqat
2	Ixtiyorsiz diqqat	biron tashqi sabab taʼsirida kishi xohishidan qatʼi nazar hosil boʻladi. Bunday Diqqat odamdan iroda kuchini talab qilmaydi. Diqqatni jalb qilish uchun qoʻzgʻatuvchining kuchi katta ahamiyatga ega emas, narsaning chiroyliligi, yorqinligi, oʻtkir hidliligi va boshqa xususiyatlari Diqqatni beixtiyor tortadi
3	ixtiyoriydan so‘ngi diqqat	Bu tushuncha psixologiyada N.F.Dobrinin tomonidan joriy etilgandir. Agar maqsadga yo’naltirilgan faoliyatda shaxs uchun diqqatning ixtiyoriy to’planganidagi kabi faqat faoliyat natijasi emas, balki uning mazmuni va jarayonining o’zi qiziqarli va ahamiyatli bo’lsa, bu ixtiyoriydan so’nggi diqqat to’g’risida mulohaza yuritishga asos beradi. Bu holda faoliyat kishini shu qadar qiziqtirib yuboradiki, u diqqatni ob’yektga qaratish uchun sezilarli irodaviy kuch-g’ayrat sarflamasa ham bo’laveradi. Shunday qilib, ixtiyoriydan so’nggi diqqat ixtiyoriy diqqatdan keyin namoyon bo’lgan holda shuning o’zidangina iborat deb hisoblanishi mumkin emas. Bu diqqat anglanilgan holda ilgari surilgan maqsad bilan bog’liq bo’lganligi sababli u ixtiyorsiz diqqatdangina iborat qilib qo’yilishi ham mumkin emas.

19.89- guruh talabasi Nishonboyeva Yulduzxon

Diqqatning xususiyatlari

T/r	Diqqatning xususiyatlari	mos tarif
1	Diqqatning kuchi va barqarorligi	Diqqatning kuchi va barqarorligi deb, odam oz diqqatini biror narsa yoki xodisaga uzoq muddat davomida muttasil karatib tura olishiga aytiladi. Diqqatning kuchi va barqarorligi inson xayotida juda katta ahamiyatga ega. Chunki diqqatni malum muddat biror narsaga muttasil, yani uzluksiz tarzda karatib odam ishlay ham olmaydi, oqiy ham olmaydi va xatto uxlay ham olmaydi.
2	diqqatning bo‘linishi	Kishi konkret faoliyat bilan shug’ullanayotganda ob’yektiv va sub’yektiv ta’sirlar tufayli diqqatning bo’linishi sodir bo’ladi. Masalan, dars jarayonida eshikning taqillashi. Diqqati bilan ham odamlar bir-biridan farq qiladi. Masalan, diqqati tor yoki keng ko’lamli, barqaror yoki beqaror va hokazo.
3	Diqqatning ko‘chuvchanligi	Diqqat ko’chuvchanlik xususiyatiga ega. Kishining bir faoliyatdan ikkinchi faoliyatga o’tishini ko’chuvchanlik xususiyati ta’minlaydi. Masalan, birinchi dars matematika, ikkinchi dars psixologiya.
4	Parishonxotirlik	diqqatning beqarorligi: boshqa narsalarga chalgishidan iborat psixik holat.

1. odamning diqqati har doim bir narsadan ikkinchi bir narsaga, bir faoliyatdan ikkinchi faoliyatga ko‘chib turishi - diqqatning ko‘chishi.

2. diqqatni uzoq vaqt davomida biron ishga layoqatsizlikda diqqatning osongina va tez- tez bo‘linib turishida namoyon bo‘lishi - parishonxotirlik

3. odam o‘z diqqatini biror narsa yoki hodisaga uzoq muddat davomida muttasil qaratib tura olishi - ixtiyoriy diqqat

4. ayni bir vaqtda diqqatni ikki yoki uch narsaga qaratish - diqqatning bo‘lina olish xususiyati

Diqqat turlari	Ixtiyoriy diqqat , ixtiyoriydan keyingi diqqat, ixtiyosiz diqqat
Diqqat xususiyatlari	diqqatning barqaror bo‘lishi, diqqatning bo‘linishi, ko‘chuvchan diqqat, diqqatning ko‘lami, diqqatning kuchi

Mavzu bo‘yicha test javoblari

1) V

2) G

3) B

4) V

Sezgi

Retsptor

2-mashq

quyidagi tariflardan sezgi turlarini aniqlang

1) ekstroretseptorlar — bular organizm sirtida boʻladi, ularga koʻrish, eshitish, hid bilish, taʼm bilish, tuyish Sezgilari kiradi;

2) interoretseptorlar — tanamiz ichidagi sezgilar, bularga ichak, jigar, oʻpkadagi sezgilar kiradi;

3) propriretseptorlar — muskul, pay, boylamlarda boʻladi.

3-mashq

1)ekstroretseptorlar —3) koʻrish, 4)eshitish, 5)hid bilish, 6) taʼm bilish 7) teri sezgilari

2) interoretseptorlar — 10) organik sezgilar

3) propriretseptorlar - 8) muskul, 9) statik sezgilar.

4-Mashq

Tabiatdagi bor ranglar axromatik va xromatik ranglarga boʻlinadi. Axromatik ranglarga oqdan toʻq qoragacha boʻlgan boʻyoqlar, qolganlari xromatik (kizil, sariq, koʻk va h.k.) ranglarga kiradi.

5-Mashq

T/R	Analizator
1	eshitish(quloq)
2	Ko‘rish (ko‘z)
3	sezish (teri, barmoqlar)
4	hid bilish (burun)
5	tam bilish (til, og‘iz bo‘shlig‘i)

6-Mashq

statik sezgilar: Og‘irlik, qarshilik,organlarning harakati

organik sezgilar: chanqoq, og‘riq

7-Mashq

T/r
1
2
3
4
5	A

Mavzu yuzasidan test

1) A

2) G

3) A

4) B

Idrok mavzusini daftardan jo‘natdim kompyuterda yozgani ulgurmadim.