M. Y. Ayupova

p, d
va 
t
to v u sh larig a q arag an d a k am ro q
taranglashadi va bu h a r doim ham hisobga olinm aydi. Jarangsiz 
к
va 
t
fonem alarini talaffuz qilishda tutash jo y birm un cha taranglashadi, am m o 
bunda ovoz burm alari taranglashm agan holatda b o'lad i. Fonem alarning 
bunday nozik differensial kinestetik belgilarini aniqlashdagi qiyinchiliklar, 
a ffe re n t m o to r a fa z iy a d a q o ‘pol ag ra fiy a la r, a le k s iy a la r, n u tq n i 
tushunishning buzilishi kelib chiqishi holatlarida tushuntiriladi.
Ekspressiv nutqning buzilishi. 
A. R. Luriya (1969, 1975) afferent 
m o to r afaziyaning ikki varianti m avjudligini t a ’kidlaydi. B irinchisi, 
artikulatsion apparatning turli organlari harakatini fazoviy, sim ultan sintezi 
buzilishi va kam chilikning yaqqol ifod alan ishid a vaziyatli n u tq n in g
b u tunlay yo'qolishi bilan xarakterlanadi. Ikkinchi v ariant, klinikada 
" o ‘tk a z u v c h i a fa z iy a " n o m in i o lg a n , n u tq n in g b o s h q a ix tiy o riy
k o ‘rinishlarida va takrorlash, nom lashning q o ‘pol buzilishida vaziyatli, 
klishesim onl nutqning m a’lum darajada saqlanganligi bilan farqlanadi. 
Afferent m o to r afaziyaning bu varianti k o 'p inch a, artikulatsiya usullarini 
fa rq lab ta n la s h va s o ‘z ta rk ib ig a k iru v ch i to v u sh h a m d a b o ‘g ‘in 
kom plekslarini sim ultan sintezining buzilishi bilan xarakterlanadi.
A ffe re n t m o to r a fa z iy a n in g b irin c h i v a r ia n tid a a rtik u la ts io n
apparatning yaqqol ifodalangan apraksiyasi, spontal nutqning butunlay 
y o ‘qolishiga olib kelishi m um kin. T ovushlarni ixtiyoriy takrorlashga 
u r in is h la r lab va tiln in g ta rtib s iz h a ra k a tla rig a , lite ra l (to v u s h ) 
alm ashinuviga olib keladi. Logoped artikulatsiyasiga bem orning tikilib 
qarashi yo usulni, yo artikulatsiya organini topishgagina olib keladi, bu 
tovushlarning aralashuvini vujudga keltiradi: