M. Y. Ayupova

va yozuvning buzilishi. 
Afferent m o to r afaziyada o'qish va 
yozuv buzilishining darajasi, artikulatsion apparat apraksiyasi og'irligiga 
bog'Iiq. B utun artikulatsion apparatning q o'po l apraksiyasida o'qish va 
yozuv birm uncha qo'pol buziladi. O 'qish va yozuvning tiklanishi uni 
b arta raf etish bilan bir vaqtda olib boriladi. Ichki o'qishning tiklanishi 
yozm a nutqning tiklanishidan ilgarilab ketishi m um kin. Diktovka ostida 
so'zlarni yozishda, predm etlarni yozm a nom lashda, yozm a m uloqotga 
urinishda barcha artikulatsion qiyinchiliklar o 'z aksini ko'rsatadi, ya’ni 
k o 'p g in a literal paragrafiyalar paydo b o 'la d i. U la r unli va un d o sh
fonem alar aralashuvini (o'rni va artikulatsiyasi bo'yicha yaqin) aks ettiradi, 
undoshlar (sonorlar) tushirib qoldiriladi.
Afferent m o to r afaziyaning ikkinchi variantida bem o rlar so 'zd a h arf 
tartibini qiyinchilik bilan saqlaydilar, ularni oynali aks ettiradilar (oyna- 
nayo, dav o-voda), unlilarni tushirib q o ld irad ilar yoki a w a l barch a 
undoshlarni yozadilar, so'ng unlilarni yozadilar, chunki ularda qoidaga 
ko'ra, so'zda shu tovushning borligi haqidagi tasaw u rlar saqlangan bo'ladi, 
m asalan, yo harfini "hayot" so'zida tashlab ketib, 
t
tovushi ustiga bem or 
ikki n uqta qo'yadi.
Ayrim hollarda, qo'pol afferent m o tor afaziyada, og'zaki nutqning 
butunlay yo'qligi va yozm a nutqning m a ’lum m iqdorda saqlanganligi 
o'rtasida dissotsiatsiya kuzatiladi. Bu holda yozm a nu tq atrofdagilar bilan 
m u lo q o t vositasi b o 'lib x izm at q ila d i. Y o z m a n u tq n in g b u n d a y
saqlanganligi, asosan, apraksiyaning faqat halqum va hiqildoqda mavjudligi 
bilan tushuntiriladi (N .I. Jinkin, 1958).
O 'qish va yozuvning tiklanishiga qarab literal paragrafiyalar soni 
qisqaradi.
Afferent m otor afaziyaning ikkinchi varianti, chap yarim sharning 
tepa b o 'lim lari zararlanganida, yashirin chapaqaylikka ega kishilar uchun 
xarakterlidir.