M oliya 5-bob. Moliyaviy rejalashtirish va tartibga solish

104
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M oliya
bilan belgilanadi. H ar yili jo riy yil rejasi k o ‘rsatkichlarining 
kutilayotgan ijrosi asosida reja o ‘zgartiriladi. Bunda ko‘rsatkichlar 
besh yillik shkala b o ‘yicha bir yil oldinga (hisobot yilidan keyingi 
yilga) « k o ‘ch irila d i» . O ldinda tu rgan b irin c h i y iln in g reja
ko‘rsatkichlari direktiv (majburiy), keyingi to ‘rt yillik ko‘rsatkichlar 
esa m o‘ljalli (orientirovkali) xarakterga ega hisoblanadi.
Hozirgi paytda dunyoning juda ko‘p mamlakatlarida ishlab 
chiqarish maqsadlariga, resurslar va ijrochilar bo‘yicha muvozanatga 
yo‘naltirilgan ilmiy-tadqiqot, tashkiliy-xo‘jalik va boshqa tadbirlar 
tizimidan iborat b o ‘lgan maqsadli kompleks dasturlar majmuasidan 
keng foydalanilmoqda.
5.2. Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni moliyaviy tartibga 
solish
Zamonaviy iqtisodiy dunyo — aralash iqtisodiyot dunyosidir. 
Bu qoida o ‘ziga xos o ‘zgarmas haqiqat hisoblanadi va uni inkor 
etish mumkin emas. Dunyoning hyech bir rivojlangan mamlakatida 
jamiyat ustidan bozorning «mutlaq hukmron» bo‘la olmaydi. Shunga 
qaramasdan, barcha bozor qonunlarining harakati o b ’ektiv b o ‘lib, 
ularni bekor qilib b o ‘lmaydi. Xuddi shuningdek, bozor institutlari 
«nomenklatura»sining kengayishi, ular o ‘rtasidagi aloqalarning 
murakkablashuvi, yangi tizimlarning (evolyusiya yoki taraqqiyot 
qonunlariga m uvofiq ravishda) shak llan ishini ham rad etib 
bo'lmaydi. Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarga davlatning ta’siri quyidagi 
maqsadlar uchun zarur:
» h ay o tiy fa o liy a tn in g um um iy sh a ro itla ri va iq tisod iy
qarorlarning amalga oshirilish asoslarini, jamiyatning xavfsizligini, 
mulkka egalik qilish huquqi va shaxsning erkin rivojlanishini 
ta’minlashga qaratilgan huquqiy rejim o ‘rnatish va uni himoya qilish, 
samarali raqobatni qo‘llab-quwatlash va rivojlantirish davlat uchun 
har doim zarur;
• 
barqarorlashtiruvchi tadbirlarni amalga oshirish (davlat iq­
tisodiy o‘sishning sur’atlarini, inflyasiya va bandlik darajasini tartibga 
solib turishi, iqtisodiyotning tarm oq va mintaqaviy tuzilmasidagi