M oliya 5-bob. Moliyaviy rejalashtirish va tartibga solish

101
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A.V. Vahobov. T.S. Malikov
• iste’mol xarajatlari;
» soliqlar, boshqa majburiy to ‘lovlar va ixtiyoriy badallar;
• pul to ‘planmalari va jam g‘armalar.
Moliyaviy reja hisoblangan ushbu balans aholining daromadlari 
va xarajatlari o ‘rtasidagi proporsiyani aniqlaydi, m ehnat haqi va 
pensiya ta ’m inotining o ‘sganligi, tovarlar tak lifi h ajm in in g 
oshganligini ifodalaydi. Shularga muvofiq ravishda, aholi pul 
daromadlari va xarajatlari balansi naqd pulli pul aylanmasi, chakana 
tovar aylanmasi, soliq tushumlari, kredit resurslarini rejalashtirish 
uchun muhim rol o'ynaydi. Bu balans M oliya vazirligi, Markaziy 
bank va moliya tizimining boshqa organlari ishtirokida Iqtisodiyot 
vazirligi tomonidan ishlab chiqiladi.
M a’lum bir muddatni qamrab olishiga qarab, moliyaviy rejalar 
quyida ikki guruhga b o ‘linishi mumkin:
• uzoq muddatli moliyaviy rejalar;
• qisqa muddatli moliyaviy rejalar.
Uzoq va qisqa muddatli moliyaviy rejalar bir-birlaridan nafaqat 
o ‘zining qamrab olish gorizonti b o ‘yicha, balki rejalashtirish 
maqsadlariga ko‘ra ham farqlanadi. Agar uzoq muddatli moliyaviy 
rejalarning (rejalashtirishning) bosh maqsadi moliyaviy barqarorlik 
nuqtai-nazaridan firma kengayishining yo‘l q o ‘yilishi mumkin 
b o ‘lgan sur’atlarini aniqlash b o ‘lsa, qisqa muddatli moliyaviy 
rejalarning (rejalashtirishning) bosh maqsadi firmaning doimiy 
to ‘lovga qobilligini ta’minlashdan iboratdir.
Alohida olingan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy 
rejasi imga tegishli boMgan biznes-rejaning tarkibiy qismi hisoblanadi. 
Unda marketing, operativ faoliyat, mulkka egalik huquqi va korxona 
faoliyat ko‘rsatishining boshqa yo! rial ish lari qiymat ko‘rsatkichlarida 
ifodalanadi. Moliyaviy reja korxonaning butun faoliyatini moliyaviy 
jihatdan ta ’minlash vositasi sifatida maydonga chiqadi va bir 
vaqtning o ‘zida, shu faoliyatning moliyaviy natijalarini k o‘rsatadi. 
Biznes-reja tarkibida moliyaviy reja quyidagi yo‘nalishlar bo'yicha 
ishlab chiqiladi:
» b o z o rla rn i va k o 'z d a tu tila y o tg a n so tu v la r h a jm in i 
o ‘zlashtirishning loyihaviy ko‘rsatkichlarini ishlab chiqish;
• tannarxning turli ko‘rinishlarini (to'liq, ishlab chiqarish, to ‘g‘ri