M oliya 5-bob. Moliyaviy rejalashtirish va tartibga solish

Vahobov. T.S. Malikov
fuqarolar miqyosidagi yo‘qotmalarni tiklash uchun kerak b o ‘ladi. 
Barcha h o‘jalik yurituvchi sub’ektlarning ehtiyojlarini hisobga olish 
uchun sug‘urta fondi ham rejali tarzda shakllantiriladi va undan 
foydalaniladi. Bu yerdagi moliyaviy rejaning daromadlar qismida 
korxona, tashkilot va alohida fuqarolarning badallari, boshqa 
fondlardan mablag'larning tushishi, xarajatlar qismida esa tabiiy 
ofatlardanko‘rilganzararlarni qoplash, sug‘urtalanganlargasug‘urta 
to‘lanmalari summasini to‘lash kabilar aks ettiriladi. Sug‘urtafondini 
shakllantirish va undan foydalanish rejasi mablag‘lardan yanada 
samaraliroq foylanishga imkon beradi.
Moliyaviy rejalashtirishning umumdavlat va hududiy darajala- 
riga istiqbol uchun m o‘ljaUangan moliyaviy rejalar, moliyaviy balans- 
lar, shuningdek, aholi daromadlari va xarajatlari harakati muvoza- 
natini ishlab chiqish va amalga oshirish kiradi.
Istiqboldagi moliyaviy rejalashtirish iqtisodiy va ijtim oiy 
taraqqiyot hamda moliyaviy siyosatni muvoflqlashtirishni ta’minlash, 
shuningdek, ishlab chiqiladigan islohotlar, dasturlar va qonunlaming 
moliyaviy oqibatlarini kompleks tarzda bashoratlash, uzoq muddatli 
salbiy tendensiyalarni kuzatish va ularga nisbatan tegishli choralarni 
o ‘z vaqtida qabul qilish maqsadlarida amalga oshiriladi.
Odatda, istiqbol uchun m o ‘ljallan g an m oliyaviy rejalar 
navbatdagi uch yil uchun ishlab chiqilib, uning birinchi yili uchun 
byudjet tuziladi, navbatdagi ikki yil reja davri hisoblanib, ular 
davomida e ’lon qilingan iqtisodiy siyosatning haqiqiy natijalari 
kuzatiladi. Istiqbolga m o‘ljallangan moliyaviy rejalar mamlakat, 
uning m a’muriy-hududiy tuzilmalari ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga 
moslashtirib, yaqin muddatli bashorat ko‘rsatkichiarini hisobga olgan 
holda har yili o ‘zgartirilishi mumkin. R eja davri esa, bunda yana 
bir yil oldinga suriladi.
Ijtim o iy tak ro r ish lab ch iq a rish n in g m u tan o sib lig i va 
muvozanatini ta ’minlashda, pul muomalasini tartibga solishda 
davlatning yig‘ma moliyaviy balansi (moliyaviy resurslar balansi) 
va har bir ma’muriy-hududiy tuzilmalarning daromadlar va xarajatlar 
balansi muhim o ‘rinni egallaydi. Davlatning yig‘ma moliyaviy 
resurslar balansi mamlakat, uning sub’ektlari, mahalliy-hududiy 
tuzilmalari va m a’lum hududda faoliyat ko'rsatayotgan barcha