М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

§ 199. Герундий к е с и м н и н г ф е ъ л б ў л м а г а н қ и с м и вазифасида against қарши, for тарафдор предлоглари билан, шунингдек, to be on the point (of), to be far (from) ва бошқа ибораларга боғлиқ бўлган предлоглар билан хам ишлатилади:
The director is for extending the time of shipment. Директор жўнатиш муддатини узайтириш тарафдори.
The captain is against loading the goods on deck. Капитан молларни палубага юклашга қарши.
When I came to the office, the manager was on the point of leaving. Идорага келганимда, бошқарувчи энди кетмоқчи бўлиб турган экан.
The negotiations are still far from being ended. Музокаралар хали хам тугашдан йироқ (Музокаралар хали бери тугамайди).


Герундийнинг ўзидан олдин келувчи предлогларсиз ишлатилиши


§ 200. Герундий ўзидан олдин келувчи предлогларсиз асосан қ ў ш м а ф е ъ л к е с и м н и н г қ и с м и сифатида ишлатилади:
The manager has finished dictating a letter to the secretary. Бошқарувчи котибага хатни айтиб туришни якунлади.
We have put off chartering a boat until the director returns from London. Биз пароход ёллашни директор Лондондан қайтгунига қадар кейинга қолдирдик.
I can’t help telling you about it. Мен бу хақида сизга айтмасдан туролмайман.
I enjoy listening to music. Мен мусиқа тинглашни ёқтираман.
Юқорида кўрсатиб ўтилганидек, герундий феъллар билан бирга бирикмада ишлатилиб, қўшма феъл кесим хосил қилади, герундий билан бирга келадиган бундай феълларнинг кўпроқ ишлатиладиганларига қуйидагилар киради:

to finish	Тугатмоқ	to need, to require, to want	талаб қилмоқ, мухтож бўлмоқ
to stop^17, to give up, to leave off	тўхтатмоқ, ташламоқ, тарк қилмоқ	to avoid	қочмоқ, сақланмоқ
to keep, to keep on, to go on	давом этмоқ	to enjoy	рохатланмоқ, завқ олмоқ
to put off, to postpone, to delay	кейинга қолдирмоқ, кечиктирмоқ	(I/he…) can’t help	бирор нарса қилишдан ўзини тўхтата олмаслик

Герундий, шунингдек, (боғловчи феъл билан ишлатиладиган) worth лойиқ, арзирли ва busy банд сифатлари билан хам қўшма феъл кесим хосил қилади:

These goods are worth buying. Бу моллар сотиб олишга арзирли (арзийди).
When I entered the room, he was busy translating an article. Хонага кирганимда, у бир мақолани таржима қилиш билан банд эди.
Изох: To need, to want, to require феъллари ва worth сифатидан кейин Passive шаклидаги герундий ўрнига Active шаклдаги герундий ишлатилади (§ 191.)