М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

АНИҚ (ACTIVE GERUND) ВА МАЖХУЛ НИСБАТДАГИ (PASSIVE GERUND) ГЕРУНДИЙ


§ 190. Герундий муайян шахс ёки предметга тегишли бўлмаган иш-харакатни ифодалаши мумкин:
Swimming is a good exercise. Сузиш – яхши жисмоний машқ.
Лекин, кўп холларда герундий томонидан ифодаланган иш-харакат муайян шахс ёки предметга тегишли бўлади:
I think of going to the south in the summer (going гапнинг эгаси I га тегишли). Мен ёзда жанубга бориш хақида ўйлаяпман.
Thank you for coming (coming гапдаги тўлдирувчи you га тегишли). Келганингиз учун рахмат.
Герундий томонидан ифодаланган иш-харакат ўзи тегишли бўлган ш а х с (ёки предмет) т о м о н и д а н б а ж а р и л с а, у холда герундий Active шаклида ишлатилади:
He likes inviting his friends to his house. У дўстларини уйига таклиф қилишни яхши кўради.
I remember having shown her the letter. Мен унга хатни кўрсатганимни эслайман.
He entered the room without noticing her. У хонага уни пайқамай (унинг у ердалигини билмасдан) кирди.
Герундий томонидан ифодаланган иш-харакат ўзи тегишли бўлган ш а х с (ёки предмет) у с т и д а н б а ж а р и л с а, у холда герундий Passive шаклида ишлатилади:
He likes being invited by his friends. У дўстларининг таклиф қилишини ёқтиради (У дўстлари томонидан таклиф қилинишни ёқтиради).
I remember having been shown the letter. Менга хатни кўрсатганларини эслайман (Менга хат кўрсатилганини эслайман).
He entered the room without being noticed. У хонага сездирмасдан кирди.
§ 191. Active шаклидаги герундий баъзи холларда Passive шаклидаги герундий маъносида ишлатилади. Герундийнинг бундай ишлатилиши to need, to want, to require мухтож бўлмоқ, талаб қилмоқ феъллари хамда worth лойиқ, арзирли сифатидан кейин учрайди:
My shoes need repairing (being repaired эмас). Ботинкам таъмирга мухтож (Ботинкамни таъмирлаш керак, Ботинкам таъмирланиши керак).
This dress wants washing (being washed эмас). Бу кўйлакни ювиш керак (Бу кўйлак ювилиши керак).
These bags require drying (being dried эмас). Бу қоплар қуритилиши керак (Бу қопларни қуритиш керак).
The book is worth reading (being read эмас). Бу китоб ўқишга арзийди.