M. Mirsaidov

Doimiy va agressiv demping. Bozor segmentining ayrim quyi qismida mahsulotlarga pasaytirilgan narx belgilash asosida raqobatchilarni bozordan siqib chiqarishga qaratiladi, bo’g’in seg- mentlarida esa monopol yuqori baho o’rnatiladi va hukmron kompa-niya qo’shimcha foyda ko’radi. Bunga qarshi kurashish uchun import qiluvchi mamlakatlar antidemping bojni ishga soladi, bu tadbir import qiluvchilarni bahoni ko’proq pasaytirishga majbur etadi, natijada, bundan iste’molchilar yutadi.

Bir marta qo’llaniladigan yoki passiv demping yig’ilib qolgan

ortiqcha mahsulotlarni realizatsiya qilish uchun qo’llani-ladi; import qiluvchi mamlakatlarga qarshi kurash uchun tarif choralarini ishga soladi.

Savdodagi texnik to’siqlar:

• 
  sanoat standartlari, xavfsizlikni ta’minlash;
  
• 
  sifat standartlari, sog’liqni saqlash talablari;
  
• 
  sanitariya-veterinariya normalari;
  
• 
  qadoqlash qoidalari, savdo markalarini qamrab olgan tovar-ni markirovka qilish;
  
• 
  reklama qoidalari.
  

Shunga o’xshash xarakterdagi miqdoriy va o’ziga xos cheklovga:

• 
  import kvotalari ma’lum bir davr uchun import tovarlari hajmi va qiymatini cheklaydi;
  
• 
  Eksport cheklovi importni cheklovi o’xshaydi.
  

Lekin ko’proq maxsus tovarlar eksportini cheklashga xizmat qiladi.

• 
  Litsenziyalash - mamlakatdan tashqariga tovar chiqarish va chetdan tovar keltirishga ruxsat beruvchi hujjat;
  
• 
  Eksportni «ixtiyoriy cheklovlar eksportga tovar chiqaruvchi mamlakatlarning tazyiqi ostida o’z zimmasiga oladi; litsenziya-sidan foydalanishni talab qiladi; importga tovar chiqaruvchi mam-lakatda narxning ko’tarilishiga ta’sir o’tkazadi. (Yaponiyadan avto-mobillarni Frantsiyaga olib kelish avtomobillar narxini 33 foizga oshirib yubordi);
  
• 
  Moliyaviy nazoratning valyutali va boshqa shakldagi to’lovlarini chet el valyutasiga nisbatan cheklash xalqaro savdoni yoki litsenziyalashni talab etuvchi kapital harakatini nazorat qi-lish maqsadini ko’zda tutadi. Chunki kelishuvning mohiyatiga qarab ko’pgina valyutalar kursi tizimi qo’shilgan bo’lishi mumkin;
  
• 
  Mahalliy komponent shundan iborat: tugal tovar ishlab chiqarish ichki mahsulotlar yoki materiallar, ishchi kuchlari hiso-biga bo’lishi kerak;
  
• 
  Diskriminatsion ikkiyoqlama kelishuv deyilganda, alohida tovarlar uchun va davlatlar uchun savdo siyosatiga qaratilgan biror yo’lni tanlab olish imkonini beruvchi preferentsial savdo tushu-niladi;
  
• 
  Muqobil savdo. Bu alohida kelishuv bo’lib, barterni ham o’z ichiga olgan va duch kelgan tovarlarni an’anaviy usul-naqd pul bi-lan emas, boshqa yo’llar bilan sotib olish.