М. Г. Давлетш ин, Ш. Д устм ухам едова, М. М авлонов, С. Т уйчиева, М. Д ж ум абаева



Download 5,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet81/93
Sana02.07.2022
Hajmi5,06 Mb.
#730775
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   93
Bog'liq
Ёш ва педогогик психология

"Улуг ак/i 
згалари уз олдиларига максад куядилар, колган одамлар уз истаклари ортидаи 
эргашадилар"
(Вашингтон Ирвинг).
"4к1 - бу яхши ташкил этилган билимлар тизимидир»
(К.Д.Ушинский).
1C <орида айтиб утилган барча сифатлар ёш узгарган сари узгариб борадн. 
Ижидий ишда фикрлашнинг мустакиллиги ва танкидийлиги зарур булиб, у аклий 
фаолиятнинг продуктивлигини таъминлайди.
8.5. К уникма ва м ал акал арн и ш акллантириш
Куникма ва малакаларни шакллантириш билимларии узлаштирибгина 
колмай хилма-хил куникма ва малакаларни хосил киладилар.
Куникма - машк килиш натижасида ю зага келган хатти-харакатларнинг 
автоматлашган усули. Физиологик жихатдан куникма бош миянинг катта ярим
95


шарлари пустлогида хосил булиб, вактинчалик нерв боглаиишларинииг баркарор 
тизимининг 
функциясини 
таъминлайди. 
Динамик-стереотипларни 
яратши 
шароитлари бир вактиинг узида автоматлашган акт билан мураккаб аналитик- 
синтетик фаолиятни юзага келтиради. Бунинг чатижасида нафакат куникмалар, балки 
малакалар хам юзага келади.
Малака - оддинга куйилган максад ва \атти-х,аракат шароитидан келиб чикадиган 
муваффакиятли харакатлар усулидир. Малакалар хатти-харакатнинг максад ва 
конкрет шарт-шароитларига тегишли булган холда доимо суянади. Одам ишни 
канч&лик яхши билса, уни шунчалик малакали амалга оширади ва ундан фойдаланади.
Куникма ва малакалар хагги-харакат услуби була туриб, маълум фаолият тури га 
караб ишлаб чикариш. укув, ижтимоий, спорт, ташкилий, техник фаолият, илмий 
фаолият, санъат сохасидаги куникмалар ва бошкалар булиши мумкин. Лекин, барча 
фаолият турларида кулланиладиган куникма ва малакалар мавжуд: булар - харакат, 
се н сор, аклий куникма ва малакалардир. Х аракат куникмаларига жисмоний 
мехнат, спорт ва укув куникмапари (хат ёзиш, тез укиш ва хоказо) киради.
С ен сор куникма вз малакаларга улчов, ёруглик, овоз ва символик маълумотларни 
тез ва тугри кабул килиш билан боглик булган ва бошкариш марказларида такрордаб 
боришлар киради.
Аклий куникма ва малакаларга-кузатиш усуллари, малакапарни ривожлантириш, 
огзаки ва ёзма хисоб-китобни ишлаб чикиш, харакатл арга йуналтириш, китоб 
билан ишлаш, архив материалларини йигиш, илмий таж риба ^тказиш ва хоказо. 
Куникмалар машк килиш натижасида юзага келади, яъни бунда максад сари 
йуналтирилган (доимий) кайтариш мустахкамлашга олиб келади ва самарали 
усуллар асоси д а кайта-кайта кайтарилиши амалга
оширилади.
И нсон томонидан эгалланган куникма ва малакалар янги куникмаларни 
шакллантиришига таъсир курсатади.
Конуниятлар:
1. 
Куникма 
хосил 
булишининг 
ногскис 
жараёни. 
Бу машкларнинг 
эгри графигида намоён булади.
2. 
Куникмаларнинг 
кучиши. 
Ижобий 
куникмаларнинг 
янгиларини 
шаклланишига таъсири кучиш дейилади. Куникмалардаги салбий таъсир 
эса 
интерференция деб 
аталади, 
бунда эски куникма янгисининг шаклланишига 
халакит беради.
3. 
Куникмани прогрессив ва регрессив - куникма узок пакт микдорида 
хизмат килиши учун ундан фойдаааниш лозим. Акс холда деавтоматлаштириш 
юзага 
келиб, 
зарур 
харакатлар 
уз 
тезлиги, янгилиги, 
аниклиги 
ва 
автоматлаштирилган 
харакатларни таъминловчи хусусиятларини йукотади.
Одатлар бу шундай хатти-харакатларки, улар уз-узидан, автоматик тарзда 
юз беради. Одатларни инсоннинг маданий ва алокий хулкида ахамияти катта.
Таълим бошкариладиган жараёни булиб, бунда хар бир боланинг харакати
кадамба-кадам назорат килинади, укитувчи хар бир боскичда укувчининг 
билимларини малакапарини узлаштириш хакида ахборот олиб туради, янги материал 
аввалги материални узлаштиришга караб такдим этилади.
%


8.6. У к ув фаолиятини бош к ари ш
Ьошкарув бу шундай йуналтирувчи кучки, у инсонлардаги ижодий потенциал 
имкониятларини оладиган шароитларни юзага чикаришни максад кил и б куяди. 
Шундай экак, укитувчининг таълим-тарбия жараёнини тугри ва окилона бош кара 
олиши укувчи ш ахси камолотида нихоятда каттадир.
Фаолиятдан кутиладиган натижа психологияда максад дейилади. Укув жараёнининг 
бошкарилиши иккита асосий максадни кузда тутади. Улардан биринчиси. укув 
жараёнини тугри ташкил эта олиш, икхянчиси эса укувчиларнинг шахеий кизикиш ва 
эхгиёжларини кондиришдир. Ана шу максадлар бошкаришнинг вазифаларини 
белгилаб беради. Демак, укув жараёнини бошкаришнинг:


Download 5,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish