М. Г. Давлетш ин, Ш. Д устм ухам едова, М. М авлонов, С. Т уйчиева, М. Д ж ум абаева



Download 5,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/93
Sana02.07.2022
Hajmi5,06 Mb.
#730775
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   93
Bog'liq
Ёш ва педогогик психология

"нима учун?” 
''нимага?'', "кандай максад билан?"
каби саволлар а соси д а ю зага келади. 
М отивлар биринчидан, укув фаолиятига ундаса, иккинчидан, максадга эришиш 
учун зарур йул ва усуллар танлашга ёрдам беради. Укув фаолиятнда укув 
мотивлари укувчилар томонидан танланиб, улар Укувчининг максади, кизикиши, 
кел аж ак р е ж а л а р и билан б е в о си т а богл ик бул ади. Ё ш хусусиятларидан 
келиб чиккан холда укув мотивлари турли ёш даврларида гурлича булади.
Укув 
фаолияти 
мотивациясининг 
манбалари 
мавжуд 
булиб, 
уларга
91


куйидагилар киради:
Ички 
манбалар. 
Улар 
инсоний тугма 
ёки 
орттирилган эхтиёжлари 
билан 
белгиланади. 
Улардан 
энг 
мухими 
тугма ахборотга 
булган 
эхтиёждир. 
Орттирилган 
эхтиёжлар 
эса гностик ва ижтимоий ижобий 
эхтиёжлар хисобланади,
Ташки 
манбалар. 
Улар 
шахенинг 
ижтимоий 
х.аёт 
шарт-шароитлари 
билан белгиланади.
Талабалар уларнинг биринчиси булиб, жамиятнинг шахедан талаб киладиган 
доимий хулк-атворини билдиради. Богча, мактаб, оила боладан жуда куп ишларни 
амалга ош ириш ни талаб килади.
Ижтимоий кутиш хар биримиздан маълум билимлар, куникмалар д араж асин и 
булиши, зарурлигини жамият кутишини билдиради. М асалан, бир ёшли бола 
ю риш и керак, 7 ёшдан у у киши керак, 15 ёшдан у касб танлаши керак деб 
хисоблаймиз. Имкониятлар - ш ахе фаолиятини белгиловчи объектив шарт- 
шароитлардир, М асалан, бой кутубхона болани куп китоб укишга ундайди.
3. 
Шахеий 
манбалар: 
бу 
шахенинг 
кадриятлари 
тизими 
установкалари, 
гоялариднр. Бу манбалар \ар бир ш ахе 
фаолиятида у 
ёки 
бу 
дараж ада 
мавжуд. 
Уларнинг 
барчаси 
фаолиятнинг 
кетишига 
таъсир 
этиб 
таълим 
жараёнининг 
мотивациясини 
ташкил 
этади.
В.А.Крутецкий
у сп и ри н л ард а учрайдиган 
мотивларнинг 
куйидагиларини 
ал охи да ифодалайди:
а) Бирор укув фанига щпикиш;
б) В а танга фойда келтириш истаги;
в) Шахеий цобилиятипи рукач цилиил;
г) Оилавий анъаналаргариоя цилиш;
д) Дуст-биродарларга эргашиш;
е) МОДДИЙ Таъмиплаш ва х,оказолар.
8.3. Билимларии узлаш тириш жараЕии ва унинг психологик 
компонеитлари
Таълим жараёнининг натижаси узлаштириш, ички ва ташки фаолиятни 
максадга мувофик равишда узгартиришдир. Таълим бир одамнинг бош к аси га 
билим ва куникмалар бериш идир. Билим, куникм а ва м ал акал ар таълим 
ж араё н и н и н г н ат и ж аси д и р. Билимларии узлаш тириш ж а р а ё н и м у ам м оси
П.Я.Гальперин
ва 
Н. Ф. Тализина
томонидан урганилган. Улар аклий хатги- 
харакатларни боскичма-боскич шакллантириш назариясини ишлаб чикканлар. 
Муаллифлар аклий хатти-харакатларни моддий холда ташки нутк ёрдамида хамда 
аклий шаклда, фикрда намоён булишини изохлаб бердилар. Аклий хатти- 
хдракатларнинг 
биринчи босцичи раем,
схема, диаграмма ва шартли белгилар 
тарзида уз ифодасини топали. Аклий хатти-харакатларнинг 
иккинчи босцичи 
кургазмалардан олган тасаввурл ари тугрисида укувчиларнинг ов оз чикариб, 
ф икр юритишидан иборатдир. 
Учинчи боскцч
эса, субъект онгида тасаввур,
92


тушунча, конуният, х о сс а , хусусият, операция, усул тарикасида нам оён 
булади. М аълумки, укувчиларга таклиф этиладиган ахборотлар акл бовар 
килмайдиган даражада тезлик билан купайиб бормокда. Шунингдек, уларнинг 
жуда тез эскириб колиб, янгилашни такозо этиши хам уз-узидан маълум 
булмовда.
Туртинчи боекичда
бажарилган хатги-харакатлар ички реж ада овоз 
чикарилмай бажарилади.
Бешинчи босцичда
эса фаолиятни фикран баж ариш га утилади. Бундан 
равш ан куриниб гурибдики, материални асосан ёдлаб олиш ва хотирада саклаб 
колишга асосланадиган таълим хозирги талабларга кисман ж авоб бермокда. 
Укувчиларга х а м и т а янгиланиб турадиган ахборотн и мустакил равишда 
узлаштириб бори ш га ва укишни битириб кетганидан кейин, кишига жадал 
суръатлар билан усиб бораётган фан-техника тараккиётидан оркада колиб 
кетмаслик им кониятини берадиган кобилиятлар тараккиётинн 
берувчи 
тафаккур сифатларини таркиб тонтириш муаммоси биринчи Уринга чикиб 
бормокда. Таълим жараёнида узлаштиришнинг муваффакияти куйидагиларга 
боглик:
1. Таълим мазмунига.
2.У 
ну в 
режалари, 
дастурпари, 
дарсликлар 
ва 
уьув 
кулл анм аларининг мавжудлигига;
3. Таълим методикаларини такомиллашганлигига;
4. Уцитувчи махора тига;

Уцувчишшг индивидуал психологик хусусиятларига.
Тадкикотлар 
шуни 
курсатадики, 
турли 
индивидуал 
типологик 
хусуеиятларга эга укувчилар учун таълимнинг ягона кулай, оптимал шароитларики 
яратиш мумкин эмас. А ммо узлаштиришнинг самарадорлигини оширишда 
муаммоли таълим, ноанъанавий таълим усулларини к^ллаш мухнм ахамиятга 
эгадир.
8.4. 
Таълимнинг 
ноанъанавий 
усуллари. 
Мустакил 
тафаккурни 
рнвожлантириш
Таълим олувчиларнинг таълим фаолиятига кура таълимнинг куйидагача 
методлари ажратилади:
1. 
Tyiuyumupye-курсатм ал ил и
к 
методы -
бу метод репродуктив метод булиб, 
у- да i -аолият укитувчи томонидан олиб борилади, укувчилар таълим жараёнида 
бкти' оладилар, танишадилар.
Бу метод жуда кенг таркалган методлардан бири булиб, уни такомиллаштирилган 
усуллари мавжуд, бу - дастурлаштирилган таълимдир.
Репродуктив
методда укувчи фаолият курсатиб, унда укувчига берилаётган 
билимни кайта хотирада тиклаб, олинган билимни нусха сифатида кабул килади. 
Муаммоли таълим методи -
укитувчи томонидан ташкил этилиб, у продуктов 
характерга эгадир. У ш бу метод оркали укувчи билим ва малакаларини 
шакллантиради. 
Ушбу 
методни такомиллаштириш йулларидан бири. ишчан
93


уйинларни ташкил этитдан иборатдир.
Цисман изданию методы
- укитувчи назорати остида ташкил этиладиган 
метод булиб, у продуктив характерга эга, бунда укувчи ижод килади.

Download 5,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish