M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

— bir xil sharoitlardagi/^'lc^ashlar
natijalarining bir-biriga yaqinligini bildiruvchi sifat mezoni. Ddatda
o'lchashlarning mos keluvchanligi tasodifiy xatoliklaming ta’sirini
ifodalaydi.
QaytariluYchanlik 
— ushbu mezon 
\
 ar xil sharoitlaraa (turli
vaqtda, har xil joylarda, turli usullarda va vpsitalarda)bajanladigan
o'lchashlar natijalarining bir-biriga yaqinlkini bildiradi.
O'lchash xatoligi — o'lchash natijasini chinakany(haqiqiy) 
qiymatdan chctlashuvini (og'ishini) ifodalovcnKQ'lcbdshiiing sifat 
mezoni.
O'lchov birliklari o'lchamli kattaliklarining asosiy birliklari
dim
 simvolikasi bilan beriladi. Dim cimvolikasi 
dimension
 so'zidan
olingan bo'lib, o'lchov biriigi degan ma’noni bildiradi. Masalan,^
13

---

dim 
I — L
uzunlik o'lchov biriigi, dim 
m — M
— massa o'lchov 
biriigi, dim 
t — T —
vaqt o'lchov biriigi.
Tengliklarda o'ng va chap tomonlaming o'lchov birliklari 
bir xil bo'lishi shart. O'lchov birliklari multiplikativ xossaga ega. 
Ya’ni biror 
А, В,
C, 
D
kattaliklar uchun 
A = B ‘ C ’ D
bo'lsa, 
dim A=dim (BCD
)=dim 
В
• dim C* dim 
D
bo'ladi.
Agar o'lchov birliklarining darajasi nolga teng bo'lsa, u holda 
bunday kattalik o'lchamsiz kattalik deyiladi. Misol, jismni sirtga 
bosib turuvchi kuch Fshu jismning massasi 
m,
u harakatlanayotgan 
aylananing radiusi 
Rva
harakat tezligi Fga bog'liq. Shu bog'lanishni 
toping.