M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

x
nazariy hisoblangan 
q
ga hech 
qachon teng bo'lmaydi 
(x*q) .
Amaliyot orqali o'iganilgan ushbu 
h o lat m etrologiyaning asosiy po stu lati deyiladi. D em ak, 
metrologiyaning asosiy postulatidan ko'rinadiki x b ir qiymatli son 
emas. Uning bir qiymatligini, yagonaligini, boshqa kattaliklar bilan 
solishtirish mumkinligini ifodalovchi biror bir o'zgarmas kiritish 
yo'li — yuridik hujjatlashtirish nizomi metrologik o'lchov ishlarida 
asosiy o'rinni egallaydi.
Hisoblash
— bu asosiy o'lchov ishlari protseduralaridir. O'lchov 
ishlari natijalariga ko'pgina omillar ta ’sir ko'rsatadi va ulami har 
doim ham hisobga olish mumkin emas. Yuqori aniqlikka ega o'lchov 
ishlarini amalga oshirishda quyidagi omillar hisobga olinishi shart: 
o'lchov ishlari obyekti, subyekti (bu ekspert yoki eksperimentator
9

---

bo'lishi m um kin) o'lchov ishlari usullari, o'lchov asbob- 
uskunalari hamda shart-sharoitlar.
O'lchov ishlari obyekti — o'lchov olib borilayotgan predmet 
to'iiq o'rganilgan bo'lishi kerak. Masalan valni o'lchayotgan 
bo'lsak, uning yumaloq ekanligiga ishonch hosil qifishimiz kerak, 
uning ko'ndalang kesimi tuxumsimon ham bo'lishi mumkin. 
Shuning uchun uni awalo aylana ko'rinishiga keltirib olish shart.
Ekspert yoki eksperimentator o'lchov ishlariga xohlaymizmi- 
yo'qmi subyektivizm elementlarini olib kiradi. Shu narsa, iloji 
boricha, kamaytirilishi shart. Masalan, birov misollarda o'lchangan 
bosimni 15,5 atm. desa, boshqasi 15,49 atm, uchinchisi 15,51 
atm. deyishi mumkin va h.k. Sanitariya holatlari ham m a’lum 
miqdorda o'lchov ishlarini to'g'ri olib borishga ta’sir ko'rsatadi. 
Y a’ni, mikroiqlim , har xil nurlanishlar, havoning tozaligi, 
yorug'lik, turli shovqinlar, vibratsiyalar va. h.k. Bir misol ko'raylik: 
Tarozi posongisining muvozonati sharti:
Bu yerda