М е ҳ н а т т а ъ л и м и ў Қ и т и ш м е т о д и к а с и



Download 8,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/103
Sana05.07.2022
Hajmi8,59 Mb.
#740343
TuriУчебное пособие
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   103
Bog'liq
Mexnat ta’limi metodikasi

ёгоч.
гош 
ва 
суяк 
ўймакорлиги, 
кандакорлик, 
мисгарчилик, 
кулолчилик, 
сандиқсозлик бешиксозлик, пичокчнлик, заргарлик, чилангарлик. чопон тикиш кигиз 
босиш, дўппидузлик, шарк миниатюраси, рехтагарлик, зардўзлик патдўзлик, 
каштачилик. читгарлнк, сават тўкиш, бўйрачилик, нонвойчилик, ўтов тайёрлаш. 
ошпазлик. миллий ўйиичоклар тайёрлаш от улов анжомлари тайёрлаш. Шу билап 
аник косбчилик. иморатсозлик ва бошка касблар юзасидан дастлабки куникма \осил 
этиш.
Ҳунармандчиликнинг жахон маданиятида тутган ўрии:
Махаллий хом ашё захираларининг манбалари, турлари таркалиши, уларнинг 
\унармандчилик 
марказларининг шаклланишига 
ва ривожланишига таъсири. 
Ҳунармандчилик сулолалари. Хунармандчилик рисолалари. Халк;. амалий-бсзак 
санъати ва хунармандчиликнинг ўзаро богликдиги ва алокаси турли хилдаги 
материалларни танлаш ва уларга ишлов бериш. Ҳунармандчилик асбоблари. 
мосламалари 
билан 
ишлаш. 
Маълум 
сохдларда 
фойдапаниладиган 
электр 
курилмаларн ва ускуналари билан ишлаш. Ҳунармандчилик асосларини асраш. 
таъмнрлаш ва уларнинг умрини узайтириш. Ҳунармандчиликда тадбиркорлик, 
ижодкорлик. Мазкур сохага хос хосил этилган билим, кўникмаларга таяниб аник 
касбларни танлаш ва улар юзасидан дастлабки тайёргарлик кўрсатиш.
VII. Касбга йупалтириш .
Касбларни танлаш максади, шарт-шароктлари, касблар гаснифлагичи касб 
танлаш формуласи, касбий таснифнома. Ўзбекистондаги касблар туркумлари: Одам- 
одам; одам-техника; одам-табиат; одам-белгилар тизимн; одам-бадиий образ. Касбий 
мах.орат асослари. Касб-хунар йуналишини танлашда кизикиш, мойиллик, кобилият 
касбий яроклиликнинг ахамияти билан боскичма-боскич гаништириб бориш.


Укувчиларнинг худудий, географик, махдллий шароитларидан келиб чикиб, урта 
махсус, касб-хунар ўқув муассасаларида ўэлари кизиккан сохалар йуналишини 
(академик лицейларда укиш йуналишини) ихтиСрий танлашларига ердамлашиш. 
Сof лиги танланган касбига мос келиш-келмаслигини хисобга олиш. Келгуси касбий 
хаёт йулини онгли танлай олиш кўникмасини шакллантириш. Мазкур йўналиш ва 
маэмунлар юзасидан расмий хужжатлар ва тавсияномалар билан ишлашга гайерлаш 
максадга мувофикдир.
Б игирувчиларнннг 
тайёргарлик 
даражасига 
қўйиладигаи 
минимал 
талаблар
Укувчиларни мехнат таълими ва касбларга йуналтириш фанидан:
-бозор икггисодиёти шароитида инсонларнинг яхши яшашида, фаолиятида тўгри 
касб таилашнинг ахамиятини турли хил касбларнинг инсонга кўядиган талабларини;
-касблар олами, касблар шажараси, Узбекистан халк хўжалигидаги мухим 
касблар, касблар таснифлагичи;
-кичик мутахассислар тайерлаш тизими; касблар, мехнат шарт-шароитлари. 
воситалари. предмети, максади бўйича шажараланиши. укувчиларни уз кизикиши ва 
мойилликлари. ўз характерининг ўзига хос хусусиятларини, уз нерв тузилиши, 
психикаси, уз кобилияти ва эхтиёжларини касблар тугрисида маълумот олиш 
мактабларини айрим касб мехнат бозори талаблари асосида эхтиёжнннг узгариб 
боришини. саломатлигипинг танланган касбига мос келиши, худудда жойлашган ўрта 
махсус касб-хунар укув юртларида таълим йуналишини ихтиерий танлаш;
-ўқинжи давом эттириш имкониятлари. Келгуси мавқсини билиши зарур. Унда 
қайд этилган йўналишларнинг ташкил этилган хдр бир таълим жараёнида укувчилар 
турли материаллар (ёгоч, металл, когоз, шиша, пластмасса ва бошкалар)нинг 
хусусиятлари тугрисида бошлангич билимларга эга бўлишлари уларни режалаш, 
йўниш, арралаш, тешиш, 
пардозлаш 
ишлари 
ва бу 
ишларни 
бажаришда 
ишлатиладиган 
асбобларнинг 
тузилиши, 
ишлаши, 
дастгохлар, 
электр 
ва 
механизациялаштирилган жихозлар. машиналар элементлари. янги техника ва илгор 
технология асослари; технологик хариталар, уларни тузиш ва улар билан ишлаш. 
мс\нат коиунчилиги ва хавфсизлиги. санитария-гигиена қоидалари тугрисида на шу 
каби назарий билимларга ва ананавий кўникмапарга эга бўлишлари шарт


Техник мехнатни ўрганиш жараёнида ўкувчилар турли хил асбоблар билан 
ишлаш, рузгорбоп ва харидорларга зарур буюмларни ишлаб чикариш бўйича асосий 
тушунча ва амалий иш малакаларини эгаллашлари максадга мувофиқ бўлади. Шу 
билан бирга умумий ва тсхник-тсхналогик асослари, негизида егочга, металларга ва 
газламага ишлов бериш технологияси, пазандачилик асослари. кишлок хўжалик 
асослари, бадиий меҳнат технологияси ва машина элементлари йуналишлари бўйича 
билим, кўникма ва малакалрии эгаллашлари кўзда тутилган.
Шундай килиб 5 6 синфларда укувчиларнинг ижтимоий-эстетик диди ва 
дунёкарашини кенгайтирадиган, оилавий \аёт ва гурмушда керак бўладиган юкорида 
кўрсатилган ўкув курслари ўкувчиларда миллий маданият ва анъаналарга мекр- 
мухаббат уйготади. 8-9 синфларда давом этадиган касб-\унарларгв йуиалтириш, 
таълим олувчиларнинг ижтимоий дунсқарашини кенгайтиради, касб-х,унар таълими 
йўналишларини онгли равишда танлашларига кўмаклашиш, хамда якун холатга 
келтиради.
5.3. 8-9 синф укувчиларни касб-куиарга йўпалтириш асослари
Мехнат таълимининг давоми 8-9 синфларда “Ишлаб чикариш асослари 
укувчилар касб-ҳунарга йўналтириш” махсус курслар негизида ташкил этилади. 
Мазкур курсларнимг х.ар бирига \афтаеига бир соатдан вакт ажратилган. Уларнинг 
дастуридаги 
мазмунида 
ишчи-мутахасисликларнинг 
касбий 
фаолиатида 
қўлланиладиган турли хил асбоб- ускуналар, жихозлар мосламалар фойдаланишни 
ўргатиш; 
механизациялаштирилган 
ва 
электирлаштирилган 
воситалар билан 
ишлашни; тсхналогик билим ва малакаларни. мехлат конунчилиги, хавфеизлик 
техникаси. санитария-гигина коидалари асосларини ургатилиши 5-7 синфлардаги 
ўзлаштирган материаллар билан узвий богланган турли ишлаб чикариш сохалари 
мазмунига 
таалукли 
дастлабки 
маълумотларни 
ўргатиш, 
ўлчаш-текшириш 
асбобларидан. маълумотлардан фойдалана олиш. мехнат адабиётларини бажариш. 
олинган матижаларпи кўйилгап талаблар билан таккослаш оркали хулоса чикариш 
ўқувчилар танланган аник касб малакасида ўргатиш:

укувчиларни билимга интилиши ва мехнатга мух.аббат, мехлат кишисига 
нисбатан хурмат хлссини сингдириш, уларни жамоатчилик, Ватанга садокат рухида 
тарбиялашни ўқувчилар танланган аник касб малакасида ўргатиш:


- ўқувчиларга бозор иқтисодиёти кокуниятлари. талаблар асосида сифатли, 
ракобатбардош истсъмол моллари, мехлат махсулотлари етиштириш ва етиштирилган 
махсулотларни истеъмолчиларга етказиш воситаларини ўргатиш, иш бошкарувчи 
(менежерлик) унсурларини. хомийлик, ишбилармонлик сифатларини шакиллантириб 
бориш ва ривожлантиришни укувчилар танланган аник касб малакасида ўргатиш:
- халк хунармандчилиги касбларини ўргатиш оркали халк миллий ру\нии, яшаш 
тарзини. анъаналарипи тиклаш ва ривожлантириш. Миллий кадриятлар. тарихий 
ёдгорликлар, халк усулларининг бой меросини ўргатиш ва улардан уз амалий 
фаолиятларидан фойдаланиш кўникмаларини мустахкамлашни укувчилар танланган 
аник касб малакасида ўргатиш; Шунда
- мехлат таълими ва касбгача тайёрлаш жараёнларидаи ахборот тсхиалогиялари 
ва компютер техникаси, янги зехналогия ва жихозлариинг кўлланилиш сохаларини 
замонавий талаблар даражасида ва жахон тажрибаларига мос холда ўрганишларни 
таъминлаш юзасидан ўкитувчиларда танланган касб буйича мехр шакилланади.
8-9 синфлардаги мехлат таълими ДТСни ва давлат дастурини мукаммал тахлил 
этилса, уни мазмунидан умумий: иктисодий, хукукий, экологик, ижгимоий, маънавий. 
маърифий, маданий фалсафий ва инсониятнинг бошқа масалаларига хос тушунчалар 
хосил этилади.
Мазкур синфлардаги мехнат таълимининг бир йўналиши бўйича касбий-сохавий 
жихатлари юзасидан мукаммал тахлил этилса, унда ўкувчиларни хар йўналишга хос 
соха, тармок ишлаб чикариш ва касб-хунар билан гаништиришга хос материаллар 
тўплаб, улар асосларига оид куйидаги таълимий ва тарбиявий ишларни олиб боришга 
имкониялар мавжудлиги аникланади:
1. Умумий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш. касб-хунарли) маънавий- 
маърифий ва маданий таълим-тарбия асослари.
2. Хусусий-сохавий (тармокли. ишлаб чикариш, касб-хунарли) маънавий- 
маърифий ва маданий гаълим-тарбия асослари.
3. Умумий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш, касб-.чунарли) сиёсий таълим- 
тарбия асослари.
4. Хусусий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш, касб-хупарли) сиёсий таълим- 
тарбия асослари.


5. 
Умумий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш, касб-хунарли) иктисодий 
таълим-тарбия асослари.

Хусусий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш, касб-хунарли) иктисодий 
таълим-тарбия асослари.
7. Умумий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш, касб-хунарли) ижтимоий 
таълим-тарбия асослари.
8. Хусусий-сохавий (тармокли. ишлаб чикариш. касб-хунарли) ижтимоий 
таълим-тарбия асослари.
9. Умумий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш, касб-хунарли) хукукий таълим- 
тарбия асослари.
10. Хусусий-сохавий (тармокли. ишлаб чикариш, касб-хунарли) хукукий таълим- 
тарбия асослари.
11. Умумий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш. касб-хуиарли) экологик 
таълим- тарбия асослари.
12. Хусусий-сохавий (тармокли, ишлаб чикариш. касб-хунарли) экологик 
таълим- тарбия асослари.
Шуларни ииобатга олган холатда юкори синфларда (8-9) мехнат таълимининг 
негизида укувчиларни касб-хунарга йўналтиришни турли таълимий-тарбиявий 
асосларини ёритишни максад килиб олишга эамин яратилади. Бунда мехнат 
таълимининг мазмуни деганда умумлашган илмий-техникавий билимлар йигиндиси, 
асосий ишлаб чикариш тармоклари учун характерли бўлган умумий техника, умумий 
технология, 
умумий 
ишлаб 
чикариш 
хамда 
ўкувчиларга 
умумий 
мехнат 
тайёргарлигини таъминлаб берадиган. шунингдек бундан кейинги умумий ва касб- 
хунарликка 
тайёргарликда 
хам 
зарур 
бўладиган 
мехнат 
кўникмапар 
ва 
малакаларининг жами тушунилади.
8-9 синфлардаги мехнат таълими техникавий, кишлак хўжалик ва маиший 
хизмат кўрсатиш мехнатидан шу сохалардаги касбларга хос материаллар тўиланади 
ва ўрганилади.
8-9 синфлардаги техникавий мехпат— мактабларининг ўкув устахоналарида 
амалга оширилади, бу устахоналарда укувчилар Сгоч. металл ва номсталл 
материалларни кўлда ва механик тарзда ишлаш элементлари билан танишадилар: ана 
шу материалларни ишлашга оид касбларни ўрганадилар, улар бажариладиган


ишларнинг сифатини па ўқувчилар мехнатининг унумдаорлигини оширишга ёрдам 
бералиган ҳар хил мосламалар билан бойитадилар. Айникса 

Download 8,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish