ёгоч ва
металлга ишлов бериш технологиялари юзасидан
ўҳувчнларининг билим ва кўникмапарини такомиллаштириш кўзда тутилган. Ёгочдан
ясалалнган деталларии конструкция килиш ва тайёрлаш жараёнида улар деталларни
бирлаштнришнинг янги усуллари тирнок, кантлар билан, металл мустахкамлагичлар
ёрдами билан бирлаштириладиган деталлар билан танишадилар.
Чилангарлик устахонасида уларнинг конструкторлик-технологик сохадаги
билимлари ва мехлат кўникмалари металлдан турли мехлат объектларини
лойихалаштириш ва металларни чопиш. тўгрилаш, киркиш, пармалаш ва бошка
касблар мехлати билан. Таииштиришга имконият пайдо бўлади.
Ундан ташкари укувчилар ёгоч ва металлни бундан кейинги ишлашни
(деталларни мих ва шуруплар билан, оддий бир фальцли чок билан, парчинлаш ва
қалайлаш йўли билан бирлаштиришни) ўзлаштиришни давом тгтирадилар. Ўкувчилар
мехнат объектларини конструкциялаш, уларни геометрик шакллари ва ўлчовларинн
аниклаш сохасидаги актив фаолиятга жалб килинадилар. У ила эговлаш сингари
чилангарлик операцияларини эгаллаши куйидаги кўшимча йўналишлар: чилангар-
таъмирловчи. чилапгар-саптехник, чилангар-автомобилни таъмирловчи ва бошка
ўнлаб чилангарлик касблари билан кенгайиб боради.
Ёгоч
ва
металларга
ишлов
бериш
бўйича
токарлик
станокларининг
конструкцияларини ва уларда кшлашнинг асосий усулларини ўрганиб олиш кўзда
гутилган. Ўкув кўлланмалари, асбоблари, турли мосламаларни конструкциясини
ишлаб чикиш ва тайёрлашга куп урин берилади.
Шу билан бирга маэкур синфларда металларни станокда ишлаш бўйича олинган
билимлар ва мехлат усуллари кенгаяди ва чукурлашади. Штамповка ва куйиш методи
билан тайёрланган деталларни ўз ичига оладиган предметларни хам механик, хам
электр приводли (упи 'Электротехника ишлари" мавзусини ўтнш жараёнида ишлаб
чикиш мумкин) автоматлашгап жихозларни ўз ичига оладиган буюмларни
конструкция килиш ва тайёрлаш, шулингдек ички ёнув двигатели и ўргаииш хам
кўзда тугилади,
Кишлок мактабида мехлат таълимининг асосий қисми мактаб ўкув-тажриба
участкасидаги ишлар ва бошка мехлат турларига (ерга ишлов бериш ўсимликларнинг
вегетацион технологияларига, хос ил ни йигиш ва бошқа ишларига) катта эътибор
берилади. хамда \а р бир ишни у ски бу мироб, тракторист, афоном атрофида ги
мехнат операциялар билан уйгунлаштирилган холатида бажарилади.
Шунинг учун 8-9 синф ўқувчилари пастки синфларда ўзлаштирган асбоблар,
мосламалар, станоклар ва бошка техника хисобидан тежалган укув вактларини кайд
этилган техникани бошкарадиган (ишлатадиган) касб эгалари тугрисида, уларнинг
ижтимоий. иктисодий, хукукий, маънавий-марифий фаолиятлари тўгрисидаги
маълумотлар билан тапиштиришга сарфлаш ижобий натижаларга олиб келади. Шу
билан бирга кишлок мактабларида ўкийдиган 8-9 синф ўқувчилари кишлок хўжалик
техникасипи чукур ўрганиш, қўлда ишлатиладиган культиваторларни, ўток килиш ер
юмшатиш асбобларини, сеялка ва бошка кишлоқ хўжалик техникани фермерлик
фаолиятига хос тайёрликка сарфлаш максадга мувофиқбўлади.
Укувчиларнинг кишлок хўжалик техникасини ўрганиш ва унда амалий иш олиб
бориши, уларнинг техникавий тайёргарлигини таъмннлайди, бу эса, шахдр мактабида
ўқувчиларга техникавий тайёргарлик сохасида бериладиган билимга баравар келади.
Шундай килиб ўкувчиларни пастки синфларда мукаммал ўрганган мехнат
операциялари, касб-хунарларга хос бажариладиган ишлар юкори синфларда уларни
аиик касбларни танлашга йўналгирилади ва ижобий натижаларга олиб келади.
Шундан равшан бўлмоклаги, укувчиларни пастки на юкори синфларида
ўрганаёгган кўлланадиган техника, машиналар, уларнинг турлари. конструкциялар,
ишлаш
гамойиллари,
кўллаш
технологиялари,
техника
ва
машиналарда
тайёрланадигаи махсулотлар, буюмлар, уларни тайёрлаш технологиялари, техника ва
машиналарни таъмирлаш тўгрисидаги маълумотлар аник соха, корхона, ишлаб
чиқариш жараён укувчиларни касб танлашга олиб келади.
Мехнат таълимининг хар бир йўналишининг навбатдаги маълумотлар танлаган
мехнат турида мавжуд миллий асослари алохида ўрин эгаллайди. Унда Узбекистон ва
Марказий Осиёда асрлар мобайнида ривожланган ишлаб чикариш сохалари, касб-
хунарлари, шаклланиб келган анъанавий буюм ва махсулотлар (мехнат таълимининг
миллинлаштирилган кисмини ташкил этган. Ўкувчнларни мачкур йўналиишаги
мехнат билан таништириш, унга ўргатиш ва шу сохадаги касб-хунарларини "Ота-
касб" ёки "Устоз-шогирд" анъаналари методикасида мехнатга, хаётга тайёрлашга
тегишли маълумотлар ва имкониятлар мавжуд.
Юқори синфдаги мехлат таълимининг навбатдаги йўналншдагн муҳи.ч томони
укувчиларни танлаган йўсинда мехлат ва касб-ҳунарига хос технологияларни
ўрганадиган асослари ўэига таалукли ўрин мавжуд.
Унда мехлат таълимининг қўл ва техника билан бажарадиган технологияларни
турлари уларнинг мехлат жараёнида кўллаш хусусиятлари,
Do'stlaringiz bilan baham: |