M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

qarap, qaray, qaraǵanda, qara-
mastan, baslap, boylap, jaǵalap
t.b. kómekshi sózler 
kiredi. Bulardıń geyparaları gáp ishinde qollanılıw 
ózgesheligine qaray, birde mánili sóz, birde kómekshi sóz 
wazıypalarında qollanıla beredi.

---

17
24-shınıǵıw
.
Berilgen gáplerdi oqıń. Túpkilikli tirkewishlerdi 
tawıp, olardı dizbeklesip turǵan sózi menen birge aytıp beriń.
1. Mine, Seydan 12 jıldan berli óz ómirinde arttırǵan 
usı gewishin súyrep júr. 2. Sonnan beri Seydan ǵarrınıń 
esabı boyınsha, eki gewishke bir mıń bir jamaw túsken 
eken. 3. Úydiń úzikleri de ǵarrınıń gewishlerinen kem ja-
malmaǵan sıyaqlı. 4. Piskennen keyin úydiń hájeti ushın úzip 
alınǵanlarınan basqası pálek penen birge bastırmaǵa órmelegen 
halında qalıp qoyadı. 5. Jaman esik óziniń jaǵımsız dawısı 
menen ashılıp, sen ishke atlap túskennen keyin állen waqıtqa 
shekem kóziń qarańǵılıqtan basqa hesh nárseni kórmeydi. 
6. Kúnge pisken mıs reńli bet almalarına deyin qalıń buwrıl 
saqal qaplaǵan. 7. Gewish jırtılıw menen hálek, Seydan ǵarrı 
jamaw menen hálek.
(I. Y.)
25-shınıǵıw.
Gáplerdi oqıń. Atawısh tirkewishlerdi tawıp, olardıń 
qanday sóz shaqaplarına dizbeklesip kelgenin hám qanday sepliktegi 
sózlerdi basqarıp turǵanın anıqlań.
1. Men usı mektepke kelmesten burın óz aldıma paxta 
alıp júrgen muǵallim edim. 2. Direktordıń aldına barǵan bul 
jigitlerdiń ishinen ótken oylasıq boyınsha gápti Asqar baslawı 
kerek edi. 3. Ol direktor menen sálemlesip bolıwdan dárhal 
oyın ortaǵa salıwǵa batına almay irkildi. 4. Asqar barsa, 
Shamurat esiginiń aldında kiyinip shıǵıp tur eken. 
(I. Q.)
26-shınıǵıw
. 
Kóshirip jazıń. Tirkewishlerdiń astın sızıp, olardıń 
qaysısı túpkilikli tirkewish, qaysısı atawısh hám qaysısı feyil tirkew-
ish ekenin ajıratıp aytıń.
1. Baǵ egiw ushın ashılǵan on eki gektarday jerdi Sultan 
ǵarrı suwǵarıp júr. 2. Ol berilgen sorawlarǵa qısqa sóz benen 
juwap berdi. 3. Úyine kelgennen keyin Sultan ǵarrı pechke 
ottı wajlatıp jaqtı. 4. Palsánem jumıs kiyimlerin kiyip fermaǵa 
qaray ketti. 5. Kelse, medpunkttiń aldında bir topar qız-jigitler 
tur eken. 
(J. M.)
6. Taw janbawırınan baslap tap kók aspanǵa 
tutasıp turǵan kók jiyekke shekem hámme jer lala gúllerden 
lipas kiydi. 
(Sh. R.)
7. Bizler Jandulla aǵaǵa qızıw jumıs 
ústinde gezlestik. 
(N. D.)
2 — Qaraqalpaq tili, 7-kl

---

18
27-shınıǵıw
.
Tómendegi tirkewishlerdi keltirip yadtan yamasa 
kórkem shıǵarmalardan 8 gáp tawıp jazıń. Jazǵan gáplerińizdegi 
tirkewishler atlıq, almasıq, atawısh feyil, kelbetlik feyillerge 
dizbeklesetuǵın bolsın hám olardıń seplik qosımtalı túrinde keliwin 
de esapqa alıń.