М авж уда қам идовл н и го ра с у л а й м о н о в а эски ўзбек ёзуви

Ҳарфий бирикмалар
Эски ўзбек ёзувида алиф-йой, алиф-вов, нун-гоф каби ҳарфий 
бирикмалар мавжуд. Алиф, вов ва йой ҳарфларини ўтганимизда, бу 
ҳарфларнинг ўзига хос хусусиятлари тўгрисида тўхталган эдик. Алиф ҳарфи 
сўз бошида ёй ҳарфи билан бирикиб, ай, ий, эй ҳарфий бирикмаларини 
ифодалайди. Қуйидаги сўзлар бунга мисол бўла олади:
у 
I 
_-£^-)1 _)1аЪ1 ў ў  <__)У ^ 1 ,_)1_)а1 
Ои!
Алиф сўз бошида вов ҳарфи билан бирикиб, «у», «ў» унли 
товушларини ифодалайди. Масалан:
(Сўзнинг ўртаси ва охирида вов ҳарфининг якка ўзи в, у, ў 
ҳарфларини ифодалайди).
Нун-гоф ҳарфий бирикмаси эса эски ўзбек ёзувидаги и (нг) сонор 
товушини ифодалаб келади. Масалан:
уь 
1_$^1_1 <_^_)1
1-топшириқ. Қуйидаги матнни ўкинг, ҳарфий бирикмаларнинг 
ёзилиши ва талаффузига эътибор беринг.
_)аЗ 
(_Д)1 
<■" 
^ 1пЧ1а
52
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

^\_иЛ£и2ь ОаИ* 
и!к1Ьл1_^ ^1^-р 1^.1
(_£«1Л.лЬ£ л!с- _йлл5 V с Ь > Ь _ л 1 из"^"^-)-^
^лЛ ^К< ^1ш1 (_>*]_^
о
131 1
л
^ 1^1^ в^^лш 
и!)3^
^ \^\\г. I *£ Л * 
^ЬЯ г-^1 15Ь^11 _^а 
^ __)':'''г~ и-£_*1л
в^15Ь11 и5ч.1)Ьь 
и^К 
1
>п^ииЬ 
(_£.}^Ьэ в^15-^1 (_£.1Д 
и^и Ь л^^Ь
с $ А *
2-топшириқ. 
Қуйидаги 
шеърни 
ифодали 
ўқинг, 
ҳарфий 
бирикмаларни топиб, тагига чизинг.
Л о1_)^-11_да11
?Ал.: ^зЦ .1 й ^ л х
С$^улЛ  ^Ьдй! ^
^
_?'
Л1) 
и-^Ь^-1и 
и113-1
Ь-у^ 
_и
*^)Ь1 ^  ^1,дЛтЬ ^д _^5иЬ
4 - 1 а Э и 1 _ ^ _ и 1 ^ . 1 1 л 4 - 1 ) 1 _ 5 й ь ^ и ( _ 3 ^ _ ^
4 
-у аАлД ;_&и!^4дЛи и_51л11£^
1,,,%|\*%
а
|Л)1_и ьАлД ^ ^ 1 ^ 1
^
(_1).)9 
С!.1с1дии1 С и^с Си^Ьл^. ^  Сис _^ьи
Ь_^Ъ-и ЬкЬ_^1 (_> 
^ 1
и>° 
о £ ]>
^ ь ь <_1и ^с. ^
^ ь
^ Ь ^ ^ Ь Ь 1_?Ь2Я1Ь1 ь Х и гЛ.'
цЬ1с. _; 
ц Л с . 
_)
_^*Ь цлИ с (Ьс. 
‘-ЬЬэ (3&! (_^1 уУ ^&лйкл I С*_ус.
(^ЬЗ л .
53
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3- топшириқ. Қуйидаги сўзлар иштирокида гаплар тузинг:
4- 
топшириқ. Қуйидаги матнни эски ўзбек ёзувига ўгиринг. Ўзингиз 
билган мақол ва ҳикматли сўзлардан ҳам намуналар ёзинг.
Нур ёгди - дур ёгди. Олам типч - сеп тинч. Вақтипг кетди -
бахтинг кетди. Яхш и отга бир қамчи, ёмон отга минг қамчи. Ўзи юзсиз — 
сўзи тузсиз. Ақлинг пеш - ишинг беш. Ақлинг кеч - ишинг ҳеч. 
Дангасанинг иши битмас, ёз келса ҳам қиши кетмас. А ччиқ тил -
заҳарли илон, чучук тилга жон қурбон. Мақтанчоқ - қуруқ пўчоқ Тўгри 
сўз қулоққа ёқмас.
5- 
топшириқ Эски ўзбек алифбосини ёддан айтинг. Мунфасил 
ҳарфлар нечта, муттасил ҳарфлар-чи? Уларни тартиб билан ёзинг ва 
мунфасил ҳарфлар иштирок этган сўзлардан ўн бештасини эски ўзбек 
ёзувида ёзинг.
6- 
топшириқ. Ёт ҳарфлар нечта, нима учун улар ёт ҳарфпар деб 
аталади? Ёт ҳарфлар иштирок этган саккизта гап тузинг.
54
www.ziyouz.com kutubxonasi

---