М авж уда қам идовл н и го ра с у л а й м о н о в а эски ўзбек ёзуви

3 - гопшириқ. Эски ўзбек ёзувига ўгириб ёзинг.
Абри баҳор, қўйи дил, фасли навбаҳор, луҳмаи ҳалол, тўтийи зебо, 
ороми жон, бандаи бечора, булбули гўё, курраи замин, пушти паноҳ, 
шиддати шамол, илтиж ойи дўст, рўйи сиёҳ.
4- 
топшириқ. Қуйидаги форсий изофий сўз бирикмаларини эски ўзбек 
ёзувига ўгиринг:
• Мушки анбар - ёқимли ҳид таратувчи модда
• Гуноҳи кабир - катта гуноҳ
• Султони мунтасир - енгилмас султон
• Ғазнаи мунаввара - нурли газна
• Воҳиди замон - замона ягонаси
• Сарвари коинот - коинотга йўл бошловчи, раҳнамо
• Мавлонои замон - замон мавлоноси
• Рисолаи муборак - муборак мактуб
• Илми урфон - илм аҳли, олимлар
• Алломаи воҳид - олимлар орасида ягона
• Вазири аъзам - буюк, ишончли вазир
• Аркони давлат - даелат арбоблари
• Чеҳраи шамс - қуёшга ўхшаш юз
• Чеҳраи моҳ - оймонанд юз
• Алломаи замон - замоннинг илм кишиси
• Балои нафс - нафс балоси
68
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

• Кулли муъминин — бутун мусулмонлар
• Султони салотип - султонлар султони
• Амри маъруф - диний ўгшп, панд-насиҳат
• Ҳакими даврон - замонларнингўткир табиби
• Жумлаи мўъмин - мусунмонпар
• Зоти шариф - табаррук зот
• Жумлаи жаҳон - жаҳондаги барча кишилар
• Пири муршид - тўгри йўлга бошловчи
• А ҳли мўъмин - мусулмонлар аҳли
• Зоти муборак - табаррук зот
• Ҳакими ҳозик, — моҳир табиб
5-топшириқ. Қуйидаги Атойи қаламига мансуб шеърни ўқинг, фореий 
изофаларни топинг, изоҳланг ва дафтарга кўчириб ёзинг.
_ )_ $ _ ) 
_ ) 
а
: ! л £ \ _)$1 411
_)_$Лд11с у } р у  
^Лс.
■
а\_11 * >^ 5.1
л _) _)■* 
а, ■ Ьь-а аЬ 1а1».
(_5а\^С- 
(_$\
^_)_«5_$л __)_$ 
.) 
.—
_) с ч А' 
^ _ )
л
С
Изоҳзи сўзлар
касаллик — -Лс ^
хаёл элчиси - <Л“>- -Қу 
ер атрофи -  
ц\=
журнал харидори -  Л -
омонлик водийси - й**1 
з 
разил инсон — аз* г _>=- 
хуилбўй ҳид -  
қандай яхши, зўр -  
бахтли -  
қизил май -
Бирлик ва ноаниқлик йойи
Эски ўзбек ёзувидаги матнларни мутолаа қилганимизда, баъзан
каби 
й о й
ҳарфи билан туговчи ва «е» шаюшда талаффуз 
қилинувчи сўзларга дуч келамиз. Форс тили грамматикасида бундай йой а'-! 
‘—‘X*} (йойи ваҳдат) ёки »А - 
(йойи накаре), яъни ноаниқлик еа бирлик
белгиси деб аталади. Мазкур йой форс тилида бирор бир предмет ёки отларт а
69
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

кўшилиб, уларнинг бир дона эканини ёки ноаниқ, номаълум, мавҳум эканини 
билдиради.
Йой ҳарфининг худди шундай маънода қўлланилиши ўзбек шеъриятида 
ҳам учрайди.
1-тоншириқ. Алишер Навоийнинг ушбу ғазалини ифодали ўқинг, матн 
таркибидан йойи вахдатга мисол бўладиган сўзларни аниқланг ва тагига 
чизинг. Ғазални дафтарингизга кўчириб ёзинг.
^1_)1 1^5
1
* *** '' 
4_1_и ^с.
^йЛ\_л_]\и ^ 1 \тЦ
__5ч-1ьй
^15ч_и 4_аЛс _^_}Л3^1 
6 ^ 1 ^_^15о_с£
_у* е^>ли1 (_5^^
^ЛЛа 
й\_и> 
<
—
5иЛь1х<1 
^ 5
к
_1
а
^ил1-а^1и ^и1_ў!:\_] (—
5^Лл^^)^|1 
1ди_^£
и_й 
1^1 ^ ^
^^.ь-к! А . 
Учх> ^  л1_А^>9 ^  сЗ-0'^ 
1_
^лЬоЛй 
(_^1^)йл.лЛ1 ^  (__5й.1_си^1 ^^1
йн« 
с-н'^ с
5
' й_*Л>? 
1
Ьш
1
й^й <_Ъ'
л^л1-йй1и 
^ ^ 
^ 1л^дЛи1 й^_)
(—Аа^. 4-1л9 
й ^ 1 
»~Д>
^иЛ\_лй\и ^^л1л ьЛ^к а\_^ 15^\_лй_)1
2-топшириқ. Ушбу байтларни ўқинг, дафтарингизга кўчириб ёзинг ва ёд 
олинг.
^_а^1 (_]л^\-йй^ (_^_:\_1-о^у 1 ^_йЛ\ 
^лг. ^йЛьйС (__^1^ с.Э-5-1 {" ^ и-^_ьи!
ДДа-]! й!иа_а_гД ДоЛ й - I—'\Л£