М авж уда қам идовл н и го ра с у л а й м о н о в а эски ўзбек ёзуви

сА-ч;- сз-^Ч 4- цН й>“ > _Д £. Аз'
70
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

«Бе» инкор юкламаси
Форс тилида сўзнинг маъносини инкор этувчи «би» -
кўмакчиси 
мавжуд. «Бе» тарзида талаффуз қилинадиган мазкур кумакчи сўзнинг олдида 
келувчи олд кўшимча ҳисобланади. Эски ўзбек ёзуви матнларида ҳам ^ -
«би» инкор қўшимчаси билан келувчи жуда кўплаб сўзларни учратамиз. Бу 
олд кўшимча кўпгина эски ўзбек ёзуви матнларида ҳам ёзилганини 
кузатишимиз мумкин.
^ С А Ь ^  ^ ! ^
4а*и 
^  О-Ьа ^ _)Ь«^ ^
^
!_5_у
1- топшириқ. Қуйидаги сўзларни эски ўзбек ёзувига ўгириб ёзинг:
Бемаҳал, бемаврид, беҳис, бениқоб, бепоён, бепарво, бемадор, бемакон, 
беидрок, бемаъни, бедард, бедил, бебунёд, бечора, бехирад, бетоб, 
беташвиш, беҳад, бенаво, бениёз.
2- 
топшириқ. Қуйидаги сўзлар иштирокида гаплар тузинг. Бе инкор 
кўмакчисининг ёзилиши ва ўқилишига дикқат қилинг.
1_£_|ии1 
а>аи1 вД_э». ^ __)_)]Уш АиЬа ^  
^ Ь! ( ^ ^^)! (_^ 
^
3- 
топшириқ. Қуйидаги мақолларни ўкинг, «би» олд қўшимчасининг 
ёзилишига ва унинг сўз маъносига нисбатан таъсирига эътибор беринг.
(.114*
И л  ^Ь_.1 !
-
^
>
!
Ь
^
ОНЭ* СЯ* В-Ь_£ 
еН
а_й)1а 
(_^ еа^а А.лЪ\
И л  |_й' 
<_^ иЭ_У 
^
(_)^1_л_)$ 
и»аЬ1 
^
1^-^-Ь (_э1и
1л_ул11а ^! бг.! ^ (_у1;5 
и! «л. ^111
Ллиф мақсура - »э
Мақсура 
сўзининг ўзаги арабча >-“» (қасара) сўзи бўлиб, у
- мақсур, яъни «қисқартирилган», «мослангаи», «қисқа» маъноларини 
англатади. Араб тилида шундай исм ёхуд сўзлар борки, уларнинг ёзилиши 
билан талаффузида кескин фарқ бор. Масалан:
71
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Iз ў й  (_$>>* 
(_$_»=•- ц "-» 
^1
Бу исм ва сўзларнинг охири ёзувда гарчи йой ҳарфи билан тугаса-да, 
араб тили грамматикаси қонун-қоидаларига биноан «о» тарзида ўкилади. 
Юқорида келтирилган Аплоҳ таоло, маъно, даъво, Яҳё, Исо, Мусо каби 
сўзлар сингари.
1-топшириқ. Қуйидаги сўзларни эски ўзбек ёзувига ўгириб ёзинг. 
Уларнинг ёзилиши ва талаффузига диқкат қилинг.
Авло, аъмо, ақсо, ҳнтто, батҳо, мусалло, Мустафо, Муртазо.