М авж уда қам идовл н и го ра с у л а й м о н о в а эски ўзбек ёзуви

Айн ҳарфи
Айн ҳарфи айириш белгиси (ъ)ни ифодалайди. Бу ҳарф бераднган 
товуш аслида ўзбек тилида мавжуд эмас, у бўгиздан портлаб чиқади ва
45
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

фақат араб тили учун хосдир. Уни тўғри талаффуз қилиш кўннкмаларини 
ҳосил қилиш бошқа эмфатик товушлар (-!=■-=■ 
,_к>) артикуляцияси каби анча
мушкулдир, яъни узоқ вақт махсус машқлар талаб килади. Бу ҳарф иштирок 
этган сўзлар арабий сўзлардир. Айн муттасил ҳарфлар сирасига киради, тўрт 
хш! ёзилиш шаклига эга. Унинг алоҳида ва сўз охиридаги шакллари сатр 
чизиғидан пастга тушириб ёзилади. Сўз боши ва сўз ўртасидаги шакллари 
сатр чизигида ёзилади.
Айн ҳарфининг хусусиятлари
1. Айн ҳарфи сўз бошида келганда фатҳа, касра, замма ҳаракатларини 
олиб, «а», «и», «у» шаклида ўқилади.
I_>1а_)С ,_}
ас
е_!_)С а$с (_)ас. оас. Шс.
^1с (_
51
^)С С11_)Ь«С 1Ь_)зс 
• * 
# » 
» 
» 
»
2. Айн ҳарфи сўз бошида ўзидан кейин алиф ҳарфини олиб «о» 
шаклида ўқилади.
Ш1а1с {_}31с ,_у21с ^Лс
3. Айн ҳарфи сўз бошида алифдан кейин келганда кўпинча ҳозирги 
ёзувимиздаги айириш белгиеини ифодалайди ҳамда «аъ», «эъ» тарзида 
талаффуз қилинади. Аъло, эътибор, Аъзам, эълон каби сўзлар бунга миеол 
бўла олади.
(^Ь1с1 л1эс1 _;Ьас1 21с1
4. Айн сўз ичида ёпиқ бўгиндан (айрим ҳолларда очиқ бўғиндан кейин 
ҳам келиши мумкин) кейин келса, кейинги бўгин билан олдинги бўғинни 
ажратиш учун хизмат қилади. Бу ҳол ҳозирги ёзувимизда айириш белгиси (ъ) 
билан кўрсатилади.
в . .1 ' 1Г ' • " » - ■ _). . ''■ ' * с1дс—1
5. Айн ҳарфи сўз охирида ҳам келиши мумкин.
^д'п Л-«'= ■> 
(«Л (Д-
а
Ь (Д-
дэ
.
Араб тидидан ўзлашган мазкур сўзлар охирида айн ҳарфи ёзилгани 
билан ҳозирги замон ўзбек тилида ёзилмайди ва талаффуз қилинмайди.
1- топшириқ. Айн ҳарфининг ҳар бир шаклини бир саҳифадан ёзинг.
2- 
топшириқ. Қуйидаги сўзларни ўқинг, дафтарингизга кўчириб ёзинг, 
сўзларнинг талаффузига эътибор беринг, ёзилишини ёдда сақланг.
-Ьс р с ^
а
С («а
1
с ^^Лс (^(С ^л^эс (»_)с с л э с (Хэс (дЬс ,_)ас с Л л с ^ ас
._
1
у С ( ^ Ь ^ с I" 
'_'1
'г. а Ь с л_
1
с
4
Ь г аЬс. I ■ 
<- __П_)с !
1
х >_Ь
а
д
а
1
я л с
1
>_Ь!_ў
1
с
1
(__у
1
э
1
_^
1
с
1
л! /г. I ^
1
^ с
.1
1
__^
31
_^с
1
^
2
.г, 
.
> 1» 11» (__иЬса =
—й_^Ьса !_)» .1 __)1 - '1 _)» '  _)сЬи й У£ 1>л
46
www.ziyouz.com kutubxonasi

---