M ashina va mexanizmlarning tuzilish asoslari. Kinematik juftlar va kinematik zanjirlar nazariyasi. Mexanizmlarni erkinlik darajasi

Tekis kinematik zanjirlar uchun P.L.Chebishevning tuzilish formulasi
Tekislikda bo`g’in 3n erkinlik darajasiga ega. Bo’g’inlarni IVva V sinf kinematik juftlar bilan bog’lash natijasida erkinlik darajasi kinematik juft sinfiga qarab kamayadi. IV sinf kinematik juft Bo’g’inning harakatiga ikkita cheklanish, V sinf esa bitta cheklanish qҒyadi.
Natijada P.L.Chebishevning tuzilish formulasi kelib chiqadi.
W=3n-2P<sub>V</sub>-P<sub>IV</sub>+q (2.2)
bu erda n - harakatlanuvchi bo`g’inlar soni;
P_IV,P_V –IV va V sinfli kinematik juftlar soni;
q- tekis mexanizmda ortiqcha bog’lanish soni;


Ma`ruzaning o`quv muammolari va ularning holatlari
Turli kinematik juftlarni sifatli va miqdoriy baholash va shu asosda ularni guruhlarga va sifatlarga ajratish ushbu ma`ruzaning asosiy muammosi hisoblanadi. Ushbu muammolarni qanday hal qilish ma`ruzada ko`rsatilgan. Bunda bog’lanish sharti va erkinlik darajasi kabi fundamental tushunchalarga tayanib har bir kinematik juftlarning erkinlik soni yoki bog’lanishlar soni orqali baholangan. Shuningdek, kinematik juftlar va bog’lanishlar klassifikatsiyasi ishlab chiqilgan.
Talabalar diqqatini ma`ruzaning asosiy muammosiga - kinematik juftlarni baholash va ularning klassifikatsiyasini tuzishga qaratish foydalidir.


2.1. Asosiy tushunchalar. Bo`g’in, kinematik juft, kinematik zanjir tushunchalari. Harakatlanuvchanlik va bog’lanishlar.

Qattiq jism deganda faqat absolyut qattiq emas shuningdek, qayishqok jismlar ham nazarga olinadi.

M exanizmlarni hosil qiluvchi qattiq jismlar bo`g’inlar deb ataladi. Bo`g’in nisbiy harakatlanmaydigan bir necha detallardan iborat bo`lishi mumkin.
2.1-rasm. To`rt sharnirli mexanizm
1 - rasmda tasvirlangan mexanizm 0-tayanch, 1-krivoship, 2-shatun,
3-koromislo bo`g’inlaridan iborat. Bo`g’inlar bir-biriga nisbatan aniq harakat qilaoladi.
Masalan, 1-krivoship tayanchning A nuqtasi atrofida aylanadi,
2-shatun 1-krivoshipga nisbatan aylanadi va h.k.