M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

Birgalik nisbat

Bu nisbatdagi fe`lda ish-harakat bir necha subyekt tomonidan birgalikda bajariladi. Masalan: Ayollar chaqaloqqa ko`z tegmasligi uchun qilinadigan irim-sirimlarini bitirishgach, bolani beshikka belashdi (O`.Hoshimov) gapida bitirishgach, belashdi fe`llari anglatgan harakatning bir necha subyekt, ya`ni ayollar tomonidan birgalikda bajarilganini anglatadi.

Birgalik nisbatdagi fe`l quyidagicha yasaladi:

1. 
   fe`l negiziga unlidan so`ng –sh, undoshdan so`ng –ish affiksini qo`shish bilan: sana- sh(di), yugur-ish(di) kabi;
   
2. 
   so`z o`zagiga –lash (-la+-sh qo`shma affiksi) affiksini qo`shish bilan: yordam-lash(di), bahs-lash(di) kabi.
   

5. Orttirma nisbat

Bu nisbat shaklida harakat grammatik subyekt (ega)ning boshqa bir subyekt yoki obyektga ta`siri, tazyiqi bilan bajariladi.

Masalan: Kampir nevarasiga xatni o`qitdi gapida ikkita subyekt mavjud bo`lib, asosiy subyekt vositali to`ldiruvchi (nevarasiga), ikkinchi darajali subyekt esa ega (kampir) vazifasida qo`llangan bo`lib, o`qitdi harakati subyektning subyektga ta`siri natijasida bajarilgan.
Shuningdek, orttirma nisbatdagi fe`lda faqat bir subyekt mavjud bo`ladi. Bunday holda harakat obyektga (to`ldiruvchiga) o`tadi. Masalan: U kitob keltirdi kabi.
Orttirma nisbat fe`l negiziga quyidagi affikslarni qo`shish bilan yasaladi:

1. 
   fe`l negiziga –t affiksini qo`shish bilan: qisqart, boyit kabi;
   
2. 
   fe`l negiziga –tir (-dir) affikslarini qo`shish bilan: keltir, chaqirtir, kuldir, buzdir kabi;
   
3. 
   sh, ch, t undoshlari bilan tugagan fe`l negizlariga –ir affiksini qo`shish bilan: shoshir, ichir, botir kabi;
   
4. 
   oxiri undosh bilan tugagan bir bo`g`inli fe`l negizlariga –ar affiksini qo`shish bilan: chiqar, qaytar kabi;
   
5. 
   oxiri undosh bilan tugagan fe`l negizlariga -g`iz, -giz, -qaz, -g`az, -kaz, -qiz, -kiz
   

affikslarini qo`shish bilan: turg`iz, egiz, o`tkaz, qutqaz, yutqiz, etkiz kabi;

6. 
   oxiri m, q undoshlari bilan tugagan fe`l negizlariga –iz affiksini qo`shish bilan: tomiz, oqiz
   

kabi;

7. 
   fe`l negiziga –sat (-sa+-t qo`shma affiksi) affiksini qo`shish bilan: ko`rsat (faqat ko`r fe`l
   

negiziga qo`shiladi) kabi.