Қўлёзма ҳуқуқида (575. 16)

Даромад гуруҳлари бўйича мамлакатларнинг таркибий ўзгариш омиллари ва иқтисодий фаолит шартлари бўйича гуруҳлар

Кўрсаткич номи		Инте-грал индекс	Молиявий инклюзив-лик	Интеграл индекс	Иқтисо-дий эркинлик	Интеграл ин-декс	Илмий тадқи-қотга харажат	Инте-грал индекс	Ташқи савдо	Инте-грал индекс	Қонун усту-вор-лиги
LI	Максимум	4,415	3,266	4,472	4,144	-	-	4,415	4,346	-	-
	Минимум	3,234	2,678	3,232	3,812	-	-	3,234	3,692	-	-
	ўртача қиймати	3,926	2,947	3,887	3,992	-	-	3,926	4,165	-	-
	Медиана	3,950	2,948	3,927	3,982	-	-	3,950	4,189	-	-
LMI	Максимум	4,956	4,956	4,926	4,285	4,956	-0,424	4,956	4,525	4,956	-0,495
	Минимум	3,850	3,850	3,823	3,757	3,639	-4,168	3,850	2,772	3,850	-1,134
	ўртача қиймати	4,342	4,342	4,385	4,057	4,437	-1,653	4,363	4,149	4,352	-0,782
	Медиана	4,341	4,341	4,374	4,059	4,444	-1,498	4,344	4,235	4,344	-0,752
UMI	Максимум	5,069	3,428	5,179	4,314	5,093	0,708	5,069	4,605	5,069	5,069
	Минимум	4,165	2,761	4,135	3,773	4,165	-2,271	4,165	3,323	4,165	4,165
	ўртача қиймати	4,724	3,124	4,760	4,094	4,743	-0,533	4,717	4,320	4,722	4,722
	Медиана	4,745	3,138	4,773	4,125	4,759	-0,550	4,735	4,381	4,754	4,754
HI	Максимум	5,728	3,933	5,742	4,484	5,728	5,728	5,728	4,605	5,430	-0,114
	Минимум	4,645	3,186	4,657	3,974	4,645	4,645	4,645	3,904	4,645	-0,605
	ўртача қиймати	5,182	3,585	5,201	4,263	5,178	5,178	5,182	4,508	5,171	-0,297
	Медиана	5,193	3,635	5,200	4,273	5,197	5,197	5,193	4,582	5,195	-0,305

3.2 Минтақаларда саноатни ривожлантиришда ишлаб чиқариш салоҳиятидан самарали фойдаланиш йўналишлари
Мамлакатимизда иқтисодиётни тубдан ислоҳ қилиш жараёнида ҳудудлар ривожланишининг ижтимоий-иқтисодий тараққиётини таъминлаш ҳам талаб қилинади. Минтақалар иқтисодиётини кўтармасдан, ислоҳотларни чуқурлаштирмасдан миллий иқтисодиётни ривожлантириш мумкин эмас. Чунки, айнан ҳудудлар миллий иқтисодиётнинг ривожланиш суръатларини, унга хос хусусиятларини кўп жиҳатдан белгилаб беради. Бунда минтақаларда мавжуд табиий ресурслар, демографик вазият ва инсон ресурслари, маъмурий-ҳудудий тузилмалар, ижтимоий-иқтисодий ривожланиш кўрсаткичлари ҳал қилувчи аҳамият касб этади.
Иқтисодиётда барқарор иқтисодий ўсиш деган тушунча мавжуд бўлиб, у барқарор ривожланишнинг алоҳида таркибий қисми ҳисобланади. Барқарор иқтисодий ўсиш мамлакат иқтисодий ўсиш суръатларининг маълум йиллар давомида (одатда беш йил) ижобий ва ўзаро мутаносиб ўсиш динамикасидан вужудга келадиган иқтисодий ўсишдир. Ҳар бир мамлакат иқтисодий ўсишни таъминлашга интилади.
Минтақадларда саноатни барқарор ривожлантириш ва уларнинг саноат салоҳиятидан самарали фойдаланишнинг энг долзарб масалаларидан бири бу - ишлаб чиқариш таркибини тубдан ўзгартиришга хизмат қиладиган саноат объектларини барпо этиш ва уларни оқилона жойлаштириш масаласидир. Чунки, оптимал жойлаштирилган саноат тармоқлари ялпи ҳудудий ишлаб чиқариш харажатларининг қисқаришига олиб келади. Шунингдек, саноатни жойлаштириш кўп босқичли жараён бўлиб, оптимал жойлаштирилган саноат объектлари минтақаларда юқoри қўшимча қийматга эга бўлган маҳсулoтлар ишлаб чиқаришни кўпайтиришга хизмат қилади.

3.2-жадвал

Иқтисодий фаолият тури бўйича саноат маҳсулотларини ишлаб чиқариш (млрд. сўм)⁷⁸

Кўрсаткичлар	2017	2018	2019	2020	2021
Саноат маҳсулоти ҳажми, млрд. сўм	148816,0	235340,7	322535,8	367078,9	451633,9
Тоғ-кон саноати ва очиқ конларни ишлаш	18234,7	29087,9	43438,9	33000,2	42863,2
Ишлаб чиқарадиган саноат	117736,0	189642,6	254860,9	304714,3	375028,7
Озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш	23217,7	25256,0	35337,3	42388,2	51094,4
Ичимликлар ишлаб чиқариш	3793,9	4948,9	6402,5	7308,7	9978,3
Тамаки маҳсулотлари ишлаб чиқариш	1183,1	1490,8	1743,8	1950,8	2089,3
Тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш	16763,3	24835,2	29946,6	36230,8	51507,0
Кийим ишлаб чиқариш	6108,2	7732,2	9165,8	10212,2	13284,1
Тери ва унга тегишли маҳсулотлар ишлаб чиқариш	1414,6	1647,9	1588,8	1654,6	1983,2
Ёғоч ва пўкак буюмлар (мебелдан ташқари), похол ва тўқиш учун материаллардан буюмлар ишлаб чиқариш	776,0	1600,6	1596,0	1327,4	2342,3
Қоғоз ва қоғоз маҳсулотлари ишлаб чиқариш	1230,8	1633,5	1942,8	2301,0	2735,0
Ёзилган материалларни нашр қилиш ва акс эттириш	1129,7	1260,3	1361,9	1159,0	1483,9
Кокс ва нефтни қайта ишлаш маҳсулотлари ишлаб чиқариш	3681,9	5589,3	9964,2	11125,0	11335,2
Кимё маҳсулотлари ишлаб чиқариш	9893,8	15078,4	18974,3	20923,2	27577,9
Aсосий фармацевтика маҳсулот-лари ва препаратлари ишлаб чиқариш	1403,1	1612,4	1945,8	2405,7	4176,4
Резина ва пластмасса буюмлар ишлаб чиқариш	3235,8	5295,4	5347,8	6940,4	7500,5
Бошқа нометалл минерал маҳсулотлар ишлаб чиқариш	7528,2	12190,3	13721,8	16614,1	20295,0
Металлургия саноати	12498,8	31299,5	57327,3	79165,9	96545,1
Машина ва ускуналардна ташқари тайёрметалл буюмлар ишлаб чиқариш	3650,3	5093,8	5628,8	6830,1	10265,0
Компютерлар, электрон ва оптик маҳсулотлар ишлаб чиқариш	843,7	1040,5	2001,6	3426,2	5936,7
Электр ускуналар ишлаб чиқариш	1950,1	3225,7	6985,3	7373,3	10662,5
Бошқа тоифаларга киритилмаган машина ва ускуналар ишлаб чиқариш	983,7	1586,2	3504,5	4373,0	3926,6
Aвтотранспорт воситалари, трейлерлар ва ярим прицеплар ишлаб чиқариш	4112,3	10509,6	26631,3	33091,2	32024,3
Бошқа транспорт ускуналарни ишлаб чиқариш	212,5	334,1	504,8	818,3	1323,0
Мебел ишлаб чиқариш	1371,4	1513,7	1694,9	2299,1	2903,2
Бошқа тайёр буюмлар ишлаб чиқариш	1077,1	1032,9	1363,7	1523,3	2151,2
Машина ва ускуналарни таъмирлаш ва ўрнатиш	1044,0	1181,1	1353,1	1385,8	1908,7
Электр, газ, буғ билан таъминлаш ва ҳавони кондициялаш	10522,6	11656,0	14518,5	22014,7	30803,5
Сув билан таъминлаш; канализация тизими, чиқиндиларни йиғиш ва утилизация қилиш	832,3	1189,3	2091,7	2221,2	2938,5

3.2-жадвалдан кўринадики, саноат маҳсулотлари 2017 йилда 148816,0 млрд.сўмни ташкил этган бўлса, 2021 бу миқдор 451633,9 млрд.сўмни ташкил этганини кўриш мумкин. 2020 йилда саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажмининг паст даражада ўзгаришига асосий сабаблардан бири Сovid-19 пандимиясининг ишлаб чиқаришга таъсир кўрсатганлигини яққол мисол қила оламиз. Саноатнинг умумий кўрсаткичлари 3.3-расмда келтирилиган.

3.3-жадвал