L. S. Karieva makroiqtisodiyot

2. Bozor iqtisodiyotining samarali ishlashiga yordam beradigan qonunchilik 
bazasini taqdim etish
.
Barcha iqtisodiy subyektlar bir xil qoidalar asosida 
o‛ynashini oldindan bilinganda, iqtisodiy tizim yanada samarali ishlaydi. Aynan 
shu "o‛yin qoidalari" ma’lum bir sohaga kirish va undan chiqish tartibi davlat 
tomonidan belgilanadi: qanday qilib shartnomalar, bitimlar tuzish va ularni 
bajarish: ularning manfaatlarini qanday himoya qilish kerak, ya’ni davlat bozor 
mexanizmining normal ishlashi uchun sharoit yaratadi. 
Hech shubha yo‛qki, huquqiy islohotlar bozor islohotlarini boshlayotgan 
mamlakatlar uchun juda muhimdir, shuning uchun respublikamizda huquq va 
majburiyatlarni, xo‛jalik yurituvchi subyektlarning maqomini belgilaydigan 
qonunlarning qabul qilinishi juda dolzarbdir. Bunday qonunlar “Mulk to‛g‛risidagi 
qonun”, “O‛zbekiston Respublikasida tadbirkorlik to‛g‛risida”gi qonun va 
boshqalardir. Davlatning ushbu funktsiyasiga quyidagilar kiradi: 

---

212 
1) xususiy korxona tomonidan huquqiy maqom berish; 
2) xususiy mulk huquqining ta’rifi; 
3) shartnomalarning bajarilishini ta’minlash; 
4) korxonalar, resurs yetkazib beruvchilar va iste’molchilar o‛rtasidagi 
munosabatlarni tartibga soluvchi huquqiy “o‛yin qoidalari”ni o‛rnatish. 
Ushbu funktsiyani amalga oshirish jamoat tartibini saqlash uchun politsiya 
kuchlaridan foydalanish, 
mahsulotlarning 
og‛irligi 
va sifatini 
o‛lchash 
standartlarini joriy etish, tovar va xizmatlar almashinuvini osonlashtiradigan pul 
tizimini 
yaratishni 
o‛z ichiga oladi. Ushbu funktsiya sotuvchilardan 
mahsulotlarning aniq vaznini, ingredientlar va konservantlarning miqdori va 
turlarini aniq ko‛rsatib berishni talab qiladi va yolg‛on ma’lumotni joylashtirishni 
taqiqlaydi. 
Daromad taqsimotidagi tengsizlik bozor iqtisodiyoti mamlakatlarida ham, shu 
jumladan bizda ham mavjud. Qashshoqlik kabi keskin ijtimoiy muammoni hal 
etish davlat faoliyatining yo‛nalishlaridan biri bo‛lib, o‛zlarini yaxshi hayot bilan 
ta’minlay olmaganlar uchun minimal maoshni qo‛llab-quvvatlash, shuningdek 
(iqtisodiy usullar bilan) kambag‛allik chegarasida yashovchilar sonini kamaytirish 
bilan bog‛liq. Aks holda, kambag‛al odamlar sonining ko‛payishi ijtimoiy 
portlashlar va jamiyatdagi beqarorlik bilan to‛la boshlaydi. Kambag‛allar sonini 
kamaytirish bozor iqtisodiyoti bo‛lgan mamlakatlarda davlat ijtimoiy siyosatining 
asosiy vazifalaridan biridir. 
Shuni ham ta’kidlash kerakki, iste’mol darajasidagi farqlar ishchining o‛ziga, 
mehnatning ichki xususiyatlari va uning sifati bilan bog‛liq bo‛lmagan omillarga 
ham bog‛liq bo‛lishi mumkin. Avvalo, bunday omillarga quyidagilar kiradi: 
oilaning kattaligi, oiladagi ishchilar va qaramog‛idagi odamlar sonining nisbati, 
sog‛liq holati, geografik va iqlim sharoiti va boshqalar. 
Davlat yordam dasturlari kanallari orqali jamiyatning yosh a’zolarini 
tarbiyalash, keksalar va nogironlarni parvarish qilish, (qisman) ta’lim berish va 
sog‛lig‛ini saqlashga bo‛lgan ehtiyojlar qondiriladi.