L. S. Karieva makroiqtisodiyot

Bozor tizimining kamchiliklari
 
1. Bozor monopolistik tendentsiyalarga qarshi tura olmaydi. Bozor sharoitida 
monopolistik tuzilmalar paydo bo‛lishi muqarrar ravishda raqobat erkinligini 
cheklaydi. Nazorat qilinmaydigan bozor muhiti bilan monopoliyalar shakllanadi va 
mustahkamlanadi va natijada bozor ishtirokchilarining cheklangan doirasi - 
monopolistlar uchun asossiz imtiyozlar yaratiladi. Monopolistlar o‛ta yuqori 
narxlarni ushlab turish uchun ishlab chiqarishni sun’iy ravishda qisqartirishdi. Bu, 
masalan, monopoliyadagi xom ashyo mahsulotlari, elektr energiyasi, transport 
narxlarini tartibga solish zarurligini keltirib chiqaradi. 
Bozorni 
ijtimoiy 
mahsulotlar 
("ijtimoiy 
tovarlar") 
ishlab 
chiqarish 
qiziqtirmaydi va qodir emas. Ushbu tovarlar umuman bozor tomonidan ishlab 
chiqarilmaydi yoki yetarli miqdorda yetkazib berilmaydi 
10.2 Davlatning iqtisodiy vazifalari. Davlat tomonidan tartibga solish 
subyektlari va obyektlari 
Iqtisodiyot davlat tomonidan ma’muriy, iqtisodiy va ijtimoiy usullar bilan 
tartibga solinadi.
Ma’muriy usullar antimonomol tadbirlar, majburiy standartlarni o‛rnatish, 
tadbirkorlik faoliyatini litsenziyalash va subyektlarini ro‛yxatga olish kabilarni o‛z 
ichiga oladi.
Ijtimoiy usullarga davlat ijtimoiy ta’minoti, minimal ish haqini o‛rnatish, 
ishsizlik nafaqalarini berish kabilar kiradi.
Iqtisodiy usullar byudjetdan moliyalashtirish, davlat xaridi, davlat sektori 
faoliyati kabi to‛g‛ridan-to‛g‛ri usullarni va byudjet-soliq hamda pul-kredit 
siyosatidan iborat bevosita tartibga solish usullarini o‛z ichiga oladi.

---

207 
Davlat byudjet xarajatlarini (davlat xarajatlari va transfert to‛lovlari) 
ko‛paytirish yoki qisqartirish orqali mamlakat iqtisodiyotiga aralashadi. Davlat 
tomonidan tartibga solishning bevosita usullari yoki byudjet siyosati tovar va 
xizmatlarning davlat xaridi, YaIMni taqsimlash va qayta taqsimlash, ijtimoiy 
dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, davlat byudjetining daromadlar va 
xarajatlar qismidagi mutanosiblikni ta’minlash, ishlab chiqaruvchilarga moliyaviy 
yordam shakllarini ko‛rsatish, baholar ustidan nazorat o‛rnatish, eksport va import 
qilinadigan tovarlarga kvotalar o‛rnatish va shuningdek, mamlakat aholisini 
himoya qilish maqsadida olib borilayotgan chora-tadbirlar majmuasidan iborat.
Davlat tomonidan ko‛rsatiladigan moliyaviy yordamlar dotatsiya, subventsiya 
va subsidiya shakllarida olib boriladi.