L. S. Karieva makroiqtisodiyot

S=a+b[Y-(Ta+tY)].
Iiste’mol funktsiyasining ushbu shaklini hamda sof eksport funktsiyasini 
hisobga olib ochiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatorini hisoblasak u

---

124 
m
t
 = 
ko‛rinishini oladi
 
Demak soliqlarni bir miqdorga kamaytirilishi yoki ko‛paytirilishi natijasida 
YaIM hajmining bundan necha marta ko‛p miqdorga o‛zgarishi iste’molga 
chegaralangan moyillik, chegaraviy soliq stavkasiga va importga chegaralangan 
moyillik darajalariga bog‛liq. 
Soliq siyosati - davlatning soliqqa tortish tizimi borasidagi farmon, qonun va 
qarorlarini davlat iqtisodiy siyosatiga mos ravishda ishlab chiqish va qabul qilish, 
ularning ijrosini ta’minlashni tashkil qilish bilan bog‛lik chora - tadbirlar, 
faoliyatlar yig‛indisidir. 
Soliq siyosatini yanada takomillashtirish bo‛yicha quyidagi vazifalar 
belgilangan: 
– soliqlarni adresli bo‛lishini belgilagan holda soliqlar bo‛yicha asosiy yuk 
tabiiy, mineral xom-ashyo, yer-suv va boshqa zaxiralardan tejamkorlik bilan va 
oqilona foydalanishni rag‛batlantiruvchi resurs soliqlarga tushishini ta’minlash;
– soliqqa tortish masalasida amaliyotda sinalgan prinsp va yondashuvlarni 
ishlab chiqish, bu borada boshqa mamlakatlarning ilg‛or tajribasidan foydalanish 
hamda soliq tizimining nafaqat soliqlarni undirish, balki birinchi galda, 
rag‛batlantirish xususiyatiga ega bo‛lishini ta’minlash;
– amaldagi soliq qonunchiligini tanqidiy nuqtai nazardan tahlil qilib, shu 
asosda uni yanada soddalashtirish, soliqlarni unifikatsiya qilish, soliq yukini 
engillashtirish, soliq boshqaruvini takomillashtirish va erkinlashtirishni nazarda 
tutadigan yangi tahrirdagi Soliq kodeksini tayyorlash va tasdiqlash uchun kiritish 
mo‛ljallangan 
6.3 Soliqqa tortish mezonlari. Soliq yuki. Laffer egri chizig‛i 
Soliqlarning tasnifi va soliq solish obyektlari mavjud bo‛lib, ushbu mezonga 
muvofiq quyidagi guruhlar ajratiladi: mol-mulk solig‛i, resurslarga solinadigan 
soliq, daromad yoki foyda solig‛i, harakatlar uchun soliq. To‛lovchining turiga 
qarab soliqlar jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar va yuridik shaxslardan 
olinadigan soliqlarga bo‛linadi. 

---

125 
Turli mamlakatlarning soliq tizimlari boshqacha tuzilishga ega. Bozor 
iqtisodiyotiga ega bo‛lgan mamlakatlarda davlat byudjeti daromadlarida 
to‛g‛ridan-to‛g‛ri soliqlarning ulushi yuqori. Masalan, AQSHda bu 85 foizdan 
ko‛proqni tashkil qiladi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda, o‛tish iqtisodiyoti 
bo‛lgan mamlakatlarda, aksincha, egri soliqlarning ulushi katta.