L. S. Karieva makroiqtisodiyot

Ochiq inflyasiyani 
tasniflash uchun bir necha mezonlardan foydalaniladi: 
• narxlarning o‛sish sur’ati (narxlar indeksi); 
• turli tovar guruhlari uchun narxlar oshishidagi farqlanish darajasi; 
• inflyasiyani kutish va bashorat qilish imkoniyati. 
Birinchi mezon 
nuqtai nazaridan, o‛rmalovchi (o‛rtacha) inflyasiya ajralib 
turadi, unda narxlar asta-sekin o‛zgaradi, odatda yiliga 10%gacha; tezkor, ya’ni 
narxlar o‛sishi yiliga yuzlab foiz bilan o‛lchanadigan bo‛lsa; giperinflyasiya, 
narxlar yiliga 1000% dan oshganda va pul muomalasining to‛liq buzilishi sodir 
bo‛lganda. 
Ikkinchi mezon 
nuqtai nazaridan inflyasiyaning ikki turi ajratiladi: 
muvozanatli va muvozanatsiz. Muvozanatli inflyasiya sharoitida har xil 
tovarlarning bir-biriga nisbatan narxi o‛zgarishsiz qoladi va muvozanatsiz 
inflyasiyada esa har xil tovar guruhlarining bir-biriga nisbatan narxi doimiy 
ravishda o‛zgarib turadi. 
Uchinchi mezon
nuqtai nazaridan kutilgan va kutilmagan inflyasiya ajralib 
turadi. Kutish omili inflyasiyaning oqibatlariga ta’sir qiladi. Agar firmalar va aholi 

---

83 
kelasi yil narxlar 5 baravar ko‛tarilishini bilsa, u holda ideal bozorda ular kelgusi 
yilda o‛zlarining tovarlari narxlarini 5 baravar oshiradilar va kutilayotgan 
inflyasiyadan hech kim zarar ko‛rmaydi. Kutilmagan inflyasiya holatida 
narxlarning 
10 
foizgacha 
ko‛tarilishi 
ham 
iqtisodiy 
vaziyatni 
ancha 
yomonlashtiradi. 
Inflyasiyaning ikki turi farqlanadi: talab inflyasiyasi va taklif inflyasiyasi. 
Talab inflyasiyasida
talab va taklif o‛rtasidagi muvozanat talab tomonidan 
buziladi. Bunday holat to‛la ish bilan bandlilik sharoitida, ish haqi hajmi oshganda, 
yalpi talab ortiqcha bo‛lib, narxlar ko‛tarilganda paydo bo‛ladi.