Fillips egri chizig’i

Fillips egri chizig’i
Mamlakat iqtisodiyotining xususiyatiga ko’ra, shuningdek, inflyatsiyaning qaysi turi mavjudligiga qarab Fillips egri chizig’idagi inflyatsiya va ishsizlik darajalarining kombinatsiyasi farq qilishi mumkin. Bunday tanlov kutilayotgan inflyatsiyaning sur’atiga bog’liq. Kutilayotgan inflyatsiya darajasi qanchalik yuqori bo’lsa ishsizlikning har qanday darajasida (sur’ati past bo’lgan inflyatsiya darajasiga nisbatan) haqiqiy inflyatsiya darajasi yuqori bo’ladi.
Ouken qonuniga ko’ra YAIMning uzilishi, ya’ni (Yh – Yp) / Yp miqdor davriy ishsizlikning o’zgarishiga bog’liq.
Hukumat Fillips egri chizig’iga asoslanib, qisqa davr uchun, iqtisodiy siyosat maqsadlaridan kelib chiqib ishsizlik va inflyatsiya darajalarining istalgan kombinatsiyasini tanlashi mumkin.
nominal ish haqi stavkalari oʻzgarishlari surʼati (inflyatsiya) bilan ishsizlik oʻrtasidagi teskari bogʻlanishni ifoda etadi. Bu atama ingliz iqtisodchisi O. U. Fillips tomonidan Buyuk Britaniyada 1861 — 1957-yillar davomidagi ishsizlik va pullik ish haqi toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni tahlil qilish asosida 1958-yilda ifodalab berilgan. Bu chiziqqa koʻra, ishsizlik darajasiga qarab, ish haqining kutiladigan oʻzgarishini aniqlash mumkin.
2. Neoklassik iktisodiy nazariya — iqtisodiy nazariyada marjinalizm gʻoyalari anʼanalarini davom ettirgan yetakchi yoʻnalish. Bu nazariyaning eng mashqur vakillari A. Marshall (Buyuk Britaniya), L. Valras (Shveysariya), J. Klark (AKD1), K. Viksel (Shvetsiya), A. Pareto (Italiya), P. Samuelson, K. Errou (AKD1) va boshqa Hozir jaqondagi iqtisodchilarning aksari-yat qismi Neoklassik iktisodiy nazariya n. tarafdorlaridir. Mazkur nazariya marjinalistik ta-moyillar asosida shakllanib, 20-asr dan Neoklassik iktisodiy nazariya n. deb nomlandi.
Neoklassik iktisodiy nazariya n.da raqobatli bozorda tovarlar, xizmatlar narxining shakllanishini va ishlab chiqarish omillarini oʻrganish uchun eng soʻnggi — meʼyoriy kattaliklar — meʼyoriy naflilik va meʼyoriy unum-dorlik, meʼyoriy tushumlar, meʼyoriy harajatlar va boshqa tahlillari qoʻllaniladi. Neoklassik iktisodiy nazariya omillari va tovarlarning bozor narxi ularning kamyobligi bilan bogʻliq. Neoklassik iktisodiy nazariya n. nuqtai nazariga kura, meʼyoriy miqdorlar kishilar oʻzlarining iqtisodiy faoliyatida qabul qila-digan qarorlarida hal qiluvchi oʻrinni egallaydi. Neoklassik iktisodiy nazariya n.ning asosiy goyasi mukammal raqobat muvozanatli iqti-sodiyotni yaratadi degan qarashdaniborat. Shuningdek, bu nazariyada iqti-sodiyot tavsifiga mikroiqtisodiy yondashuvlar ustunlik qiladi. D. Rikardo va K. Marks davrida katta munozara-ixtiloflarga sabab boʻlgan daromadlarni taqsimlash nazariyasi masalasida neoklassiklar uni juda tinch va joʻn yoʻl bilan hal etadilar: har qanday ishlab chiqarish omili egasi bu omilning meʼyoriy unumdorligiga, yaʼni qoʻshimcha yollangan ishchi ishlab chiqargan yoki kapi-talning qoʻshimcha birligi yaratgan mah-sulotga teng daromad oladi. Neoklassik iktisodiy nazariya n. har qanday bozorni talab va taklif egri chiziqlari yordamida tahlil qiladi. Talab va taklif egri chiziklari kesi-shadigan nuqta neʼmatlarning muvozanatli narxini va muvozanatli miqdorini koʻrsatib beradi.
Leontyev paradoksi 1947 yilda AQSh tashqi savdosini tahlil qilishda Xeksher-Olin nazariyasini rad etgan kuzatuvdir. Leontiev eksportda kapitalni ko'p talab qiladigan tovarlar ulushi ko'payadi, mehnatni ko'p talab qiladigan tovarlar esa kamayadi, deb taklif qildi. Leontyev paradoksining qarori shundaki, to'g'ri o'rganish ikki omilli emas, balki tashqi savdoning ko'p omilli modelini talab qiladi. Amerika Qo'shma Shtatlari tomonidan import qilinadigan tovarlarning mehnat zichligi ancha yuqori, ammo tovar qiymatidagi ishchi kuchining narxi AQSh eksportiga qaraganda ancha past. Qo'shma Shtatlarda mehnatning kapital zichligi sezilarli bo'lib, yuqori mehnat unumdorligi bilan birga, bu eksportga etkazib berishda ishchi kuchi narxiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Darhaqiqat, AQSH savdo balansini tahlil qilganda mehnat talab qiladigan tovarlar ulushi kamaymadi, aksincha, 1947 yildan boshlab u tez sur’atlar bilan o‘sib bormoqda. Bu paradoksning mohiyati.