L. O. Daminov O’zbekiston respublikasi oliy va

presslovchi, 
2
- silkitib presslovchi, 
3
- qum otar 
mashinalar.
Presslovchi mashinalar konstruksiyasiga ko’ra u 
4.7-rasm. Ustidan presslash sxemasi. 
Bunda shibbalash bir tekis emas: ustida ko’proq, modelga esa eng kami. Bu 
qolipni buzilishga olib kelishi mumkin. 
Ostidan presslash sxemasi.
Bu usulda shibbalash model yuzasida ko’proq bo’ladi va qolip sifatini 
oshiradi. Bunday mashinalar ancha murakkab va ishlatishda shoperli emas. 

---

Muallif: 
L.O.Daminov 
Umuman, presslash mashinalarida olinadagan shibbalanish bir xil emasligi 
qolipning balandligi ortirish bilan ko’payadi. Shuning uchun N-200-250 mm gacha 
qo’llaniladi. 
Silkituvchi mashinalar. Yuqori va murakkab qoliplar tayyorlashda ishlatiladi. 
Model o’rnatilgan plita, opoka va ular ustig’a qolip aralashmasi porshen ustig’a 
o’rnatiladi. Porshen esa silindrdagi havo bosimi natijasida ko’tariladi, bosim 
pasaygach pastga siltanib tushadi. Bu jarayon ko’p marta qaytariladi. Bunda 
shibbalash-zichlik model yuzasida eng ko’p bo’ladi. 
Shibbalash zichligining (5 g/sm
3
) zagotovka balandligiga va shibbalash 
sxemasiga bog’likligi:
4.8-rasm. 
a - ustki presslash; b - ostki presslash; v - silkitib presslash; g - silkitib 
ustidan presslash; d - qum otar mashinasida presslash.
 
Qoliplarni silkitib presslovchi mashinalarda olish. Yuqorida ko’rdikki, 
shibbalash zichligi har xil bular ekan. Shibbalash zichligini butun balandlik 
bo’yicha bir xil bo’lishi uchun silkitib, ustidan presslash usuli qo’llaniladi. 
Qum otar mashinalar. O’rta va yirik quyma qoliplar olishda qo’llaniladi. 
Mehnat unumi yuqori. 
 
Shablon yordamida qolip tayyorlash.
Bu usul qo’lda tayyorlash usulining bir turi. U aylanish yuzasi shaklidagi 
quymalar uchun qo’llaniladi. Usul 1ta quyma uchun yoki kam seriyali mahsulot 
yshlatiladi. Bunda qimmatbaxo model yasash operatsiyalari yo’q. Asosiy 
operatsiyalar (rasm). 
Tovan tagi 1 yerga o’rnatilgan. Unga vertikal 2-shpindel qiydirilgan. Tagiga 
koks tashlanib, gaz chiqishi uchun truba o’rnatilgan. Shablon 4 shpindelga planka 3 
orqali o’rnatilgan. Shibbalangan qolip aralashmasi ustig’a o’rnatiladi-bular. So’ng 
shablon 4 shpindel 2 atrofida aylantiriladi, qolip aralashmasi kiriladi va qolipning 
ustki yuzasi hosil bo’ladi. 
Shablon
va planka olib tashlanadi va ustki yuza ustig’a yupqa kogoz 
sepiladi. Opoka o’rnatilib, quyish sistemasi o’rnatilib, kogoz ustig’a qolip 
aralashmasi shibbalanadi. Qolipning ustki qismi tayyor. 

---

Muallif: 
L.O.Daminov 
4.9-rasm.