Конспект 5340600«Финанслар», 5340900«Бухгалтериялық есап ҳәм аудит»

Инвестицияны есаплаўдағы дисконтирланган қун. Инвестиция қойыўдан мақсет, келешекте алынатуғын дәраматларды ҳәм етилетуғын қәрежетлерди салыстырыў арқалы проектин қунын баҳалаў мүмкин болады. Инвестицияны баҳалаўда сап келтирилген қун критериясы ислетиледи. Бул критерияға көре, егер алынатуғын дәрамат инвестицияға сарыпланатуғын қәрежеттен жоқары болса, инвестиция әмелге асырылады.
Ойлайық, инвестиция көлеми басланғыш ислеп шығарыў жылы ушын га тең; - күтилетуғын -жылдағы дәраматлар ҳәм қәрежетлер. Ол ҳалда сап келтирилген қун төмендегиге тең:

бул жерде - дисконт нормасы (қәрежетлерди бир ўақытқа келтириў нормасы). Дисконт нормасы процент ставкасы яки басқа бир ставка болыўы мүмкин. - проектти хызмет көрсетиў муддети.
Инвестицияга талап. Сап келтирилген қун критериясына көре, инвестиция өзин ақлайды, егер болса. Бул жерде

Демек, инвестицияға талап функциясы. Усы функцияның графиги кемейиўши болып, инвестиция "баҳасы" менен, яғный процент ставкасы менен инвестицияға етилетуғын қәрежетлер ортасындағы терис байланысты сәўлелендиреди (17.1-сүўрет).


17.1-сүўрет. Инвестицияға талап функциясы графиги.
Номинал процент ставкасы - бул ағымдағы пул бирликлеринде сәўлеленген жамғармаға яки ссудаға болған дәрамат нормасы.
Реал процент ставкасы - бул өзгермес (яғный, инфляция дәрежесине көре өзгертирилген) пул бирликлеринде сәўлеленген жамғарма яки ссудаға болған дәрамат нормасы.
Ойлайық, номинал, - реал процент ставкасы болсын. - инфляция дәрежеси тезлиги, яғный

бул жерде - ағымдағы баҳа дәрежеси;
- белгили ўақыт өткеннен кейинги (бир жылдан кейинги) баҳа дәрежеси.
Ойлайық, қандай да ағымдағы қун берилген болып, ол бир жылдан кейин болсын. Ол ҳалда
.
Пулдың сатып алыў күшин анықлаймыз. Бул жерде ҳәзирги сатып алыў куши; - келешекте сатып алыў куши.
Ол ҳалда

Буннан реал процент ставкасы төмендегиге тең:

яғный, яки
Инфляция дәрежеси (тезлиги) киши болғанда реал процент ставкасы төмендегише есапланыўы мүмкин:

Улыўма алғанда, фирмалардың талабы материаллық капитал затқа (үскене, технологиялық линия) емес, балки ўақтынша бос болған пул қаржылары болып табылады. Усы пул қаржыны материаллық капиталға сарыплап, олардан пайдаланыў нәтийжесинде келешекте алатуғын пайданың бир бөлимин пул ийесине қайтарыў керек болады. Соның ушын ҳам инвестицияга талап, бул пул жамғармасына болған талап, процент төлеми болса қарызға алынған пулдың баҳасы болып табылады.