Ko‘makchilar

Ey (e) — Ey àta, bilür-men, meni sever-sen (QR). Boyuy-tek
butmadi bostan ara sarvi ravàn, e jân (Sakkokiy). Kel, ey sâqiy ki,
tüshmiish jânima josh (Navoiy, FSH). Ey bàbâ, bu olturg‘an taxtiy
ulug* àtam Duyh Qayimy îurur (Sh.tar.). Barg‘il, ey zâhid, seni
sevmàs k&tjül (M unis).
Hây — Kezüij karashma bilá, hay yazuqh Sakkâkiy / / seni
men eltiirür-men, teb ayitti türkâna (Sakkokiy). Yana keylingà aytur
kim qayit, hây (XSH).
Aya — Ayâ kork ichrà alam pâdishâhi //ja h à n tutti seniy husnuy
sipàhi (M N ). Ayâ dilbar, vafà qiimas-mu-sen sen / / bu dardimg(a
davâ qilmas-mu-sen sen (Lutfiy). Ayâ gui chehralik sarvi ravâmm
//fid à bolsun seyà jün-u ravâmm (Atoiy). Der ki Hakimjân, ayâ
âqsâqal / / bizni tapib-sen magaram kim osai (Muqimiy).
www.ziyouz.com kutubxonasi
Yâ undovi X III—XIV asrlarga oid yodgorliklar tiliga xos bo‘lib,
keyingi davriarda deyarli qo‘llanmagan: Yâqizim, uqtun-mu erkin,
ayirg‘uchi keidi (Tafsir). Yâ Rasulillâh, bilmàs-mu-sen? (QR). Yâ
Abâbakr, hech qorqmag‘il (NF). Yâ mahdum eshitmedirj-mi kim,
... (Saroyi).
Fikr qaratilgan so‘zga -a unlisini qo‘shish yo‘li bilan murojaat
qilish, xitob qilish kabi m a’nolar ifodalanadi. Bu hol she’riy asarlar
tiliga xos bo‘lgan: Tirik bolwj, shâha, davrân banncha (M N).
Dilbarâ, sensiz îiriklik bir baiâyi jândur (Navoiy, M N ). Saqiyâ,
behud bolub, birjur’ajândin (Lutfiy). Furqatâ, châk etib giribâmy
/ / yig'lama rozgar achchigUdin (Furqat).
260-§. Quyidagi undovlar so‘zlovchining his-hayajoni, taajjublanishi, afsuslanishi kabi m a’nolarni ifodalaydi:
Âh — Àh, emdi qalmadi âh urg'ah ham quvvatim (Atoiy).
Xirâmân quryadin chiqmadiij, âh! (Lutfiy). Àh, kim, yoqtur meni
ta ’bimga lâyiq ulfatim (Furqat).
Vah — Vah, qachan yetkey-men ul dilbanda men?! (Lutfiy).
Vah ki, qoydi shu’iai hijrân yana dâgf üzrâ dâg4! (N avoiy, MN).
Vah, ne sezdür bu ki, zâhir qüdim ?! (SHN ). Sez chu mundaq xâr
esâ, sez ahh mundaq xâksâr / / vah, ne til birlà dey âlg‘ay Munisi
bechâra sez! (Munis).
Vây, ey vây — Vây, yüz miy vây kim, sarvi ravâmm bârdi-la!
(Navoiy, M N). Vây, atja h a rg ‘âfili kim, ezni dâmâd aylàsa! (M unis). Vây kim, ahbâblar bârg‘ammiz behudadur! (F urqat). Eyvây,
qachan shâmi firâqit) iâtji âtqay ?! (Atoiy). Ey vây ki, hijrân
kechâsiniq sahan ^ /( L u tf i y ) .
Yâ rabb — Yâ rabb, bizni biraqdin-mu?!(Tafsir). Yâ rabb, bu
Lutfiy qui ne yazuq qilmish erdi kim, ... (Lutfiy). N e erkin z a f
ichinde hâh, yâ rabb!//bu it-dek-mu ekin ahvàh, ya rabb?. (Navoiy,
FSH). Yâ rabb, bu risala kim, bitib-men / / ta ’lifida jidd-u jahd
etib-men! (Munis)