«kimyo» kafedrasi “umumiy kimyo” fanidan

Glossariy

Termin	Terminology	O’zbek tilidagi sharhi
Element	Element	Yadrosining musbat zaryadi bir xil bo’lgan atomlarning muayyan turidir.
Metall	Metal	kimyoviy reaksiyalarda musbat zaryad xosil qiluvchi element
Metallmas	non-metal	metallik xususiyati umuman yo’q yoki juda kam metallik xossasini namoyish etuvchi elementlar. Metallmaslar normal sharoitda qattiq, gaz xolatda bo’ladi (bromdan tashqari)
Metalloid	Metalloid	xam metallik xam metallmaslik xossasini namoyish qiluvchi element
Ishqoriy metallar	alkali metal	oksidlanish darajasi 1 bo’lgan metall. Ushbu metallar suvda ta’sirlashuvi natijasi ushbu metallnining gidroksidi hosil bo’ladi.
Ishqoriy yer metallar	alkaline earth metal	oksidlanish darajasi 2 bulgan ion hosil qiluvchi metall. Ushbu metallarning oksidlari suvda yomon eriydi.va natijada gidroksidlar hosil qiladi.

Glossariy

Termin	Terminology	O’zbek tilidagi sharhi
Kimyoviy bog’lanish	chemical bond	bog’lanuvchi zarrachalarning elektron bulutlarini qoplanishi va sistemaning to’la energiyasini kamayishi bilan boradigan jarayon.
Kimyoviy bog’ning tavsiflari	properties of the chemical bond	kimyoviy bog’lanish energiyasi va geometrik parametrlari.
Bog’ning geometrik parametrlari	geometric parameters of the connection	kimyoviy bog’ning uzunligi, molekuladagi bog’lanish burchagi.
Bog’ning energiyasi	binding energy	bog’ni alohida atomlardan hosil qilinganida yutilgan energiya miqdori bilan yoki bog’ni uzish uchun sarf qilingan ish miqdori bilan aniqlanadi
Bog’ning uzunligi	bond length	molekuladagi atomlar Yadrolari markazlari orasidagi masofa.
Kovalent bog’lanish	covalent bond	elektron juftlar hisobiga hosil bo’lgan kimyoviy bog’lanish.
Qutbsiz bog’lanish	nonpolar bond	bir xil atomlar orasida hosil bo’lgan kovalent bog’lanish.
Qutbli kovalent bog’lanish	polar covalent bond	elektromanfiklari o’zaro farq qiladigan elementlarning atomlari orasida sodir bo’lgan kimyoviy bog’lanish.
δ- bog’	δ- bond	kimyoviy bog’ bo’lib, unda atom Yadrolarini bog’lovchi chiziq bo0lovchi elektron bulutlarini o’q simmetriyasi hisoblanadi.
π- bog’	π-bond	bog’lovchi elektron bulutlari faqatgina atom Yadrolari orqali o’tuvchi simmetriya tekisligiga ega bo’ladi.
s-elementlar	s-element	atomlaridagi oxirgi elektron. S- orbitaliga joylashadigan elementlar.
p-elementlar	p-element	atomlardagi oxirgi elektron p- orbitalga joylashadigan elementlar.
d-elementlar	d-element	atomlaridagi oxirgi elektron. d-orbitaliga joylashadigan elementlar.
f-elementlar	f-element	atomlaridagi oxirgi elektron f- orbitaliga joylashadigan elementlar.

Glossariy

Termin	Terminology	O’zbek tilidagi sharhi
Kimyoviy bog’lanish	chemical bond	bog’lanuvchi zarrachalarning elektron bulutlarini qoplanishi va sistemaning to’la energiyasini kamayishi bilan boradigan jarayon.
Kimyoviy bog’ning tavsiflari	chemical bonding characteristics	kimyoviy bog’lanish energiyasi va geometrik parametrlari.
Bog’ning geometrik parametrlari	geometric parameters of the connection	kimyoviy bog’ning uzunligi, molekuladagi bog’lanish burchagi.
Bog’ning energiyasi	binding energy	bog’ni alohida atomlardan hosil qilinganida yutilgan energiya miqdori bilan yoki bog’ni uzish uchun sarf qilingan ish miqdori bilan aniqlanadi.
Ion bog’lanish	ionic bond	qarama-qarshi zaryadli ionlarning elektrostatik tortishuv kuchlari vositasida yuzaga keluvchi kimyoviy bog’lanish.
Ionning koordinasion soni	ion coordination number	bir ion atrofida teskari zaryadli nechta ion joylashganini ko’rsatuvchi son