Kimyo” kafedrasi “Himoyaga tavsiya etildi”

Toshkent – 2021

Mundarija

	Kirish.	3
1.	Mis va uning birikmalari, olinishi va xossalari.	6
2.	Kumush va uning birikmalari, xossalari.	10
3.	Oltinning birikmalari, olinishi va xossalari.	11
4.	Xulosa.	21
5.	Test savollari.	22
6.	Foydalanilga adabiyotlar.
7.	Glossary.
8.	Misning payvandlanuvchanligi.

KIRISH

Kurs ishining dolzarbligi: Bugungi kunda islohotlarning qay darajada samara berayotganini ko‘rsatadigan maqsadli dasturlarni amalga oshirish natijadorligi, bular qatorida sanoat va boshqa tarmoqlarni rivojlantirishning quyidagi iqtisodiy va moliyaviy ko‘rsatkichlarini keltirish mumkin: ishlab chiqarish quvvatlarining ahvoli, xarajatlarni va tannarxni pasaytirish, mahalliylashtirish va rentabellik darajasini, mahsulot raqobatdoshligini so‘zsiz oshirish kerak.

Ishning maqsadi. Mazkur kurs ishidan ko‘zda tutilgan maqsad - «I guruh qo'shimcha guruhchasi elementlarining umumiy tavsifi» mavzusi bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarni mustahkamlashni takomilllashtirishdan iborat.

Ishning vazifalari. Kurs ishining maqsadidan kelib chiqqan holda quyidagi vazifalarni bajarish uchun belgilab oldik:

- I guruh qo'shimcha guruhcha elementlariga oid ilmiy va o’quv adabiyotlari tahlilini amalga oshirish;

- Ushbu guruh elementlari birikmalarini o`rganish;

- Ushbu elementlarni ishlatilishiga oid ma’lumotlarni o’rganish.

Zamonaviy ta’limni tashkil etishga qo’yiladigan muhim talablardan biri ortiqcha ruhiy va jismoniy kuch sarf etmay, qisqa vaqt ichida yuksak natijalrga erishishdir. Qisqa vaqt orasida muayyan nazariy bilimlarni o’quvchilarga yetkazib berish, ularga ma’lum faoliyat yuzasidan ko’nikma va malkalarni hosil qilish, shuningdek, o’quvchilar faoliyatini nazorat qilish, ular tomonidan egallngan bilim, ko’nikma hamda malakalar darajasini baholash o’qituvchidan yuksak pedagogik mahorat hamda ta’lim jarayoniga nisbatan yangicha yondashuvni talab etadi.

Pedagogik texnologiyani amalga oshirishda ta’lim mazmuniga tayangan holda ma’lum metod va vositalar qo’llaniladi. Pedagogik texnologiya metodlarining qo’llanilishi quyidagi omillar:o’qitishning faol metodlari, pedagogik texnika va pedagogik ishlab chiqarish asoslari, ta’lim jarayonini individuallashtirish, ilg’or pedagogik tizimlarni loyihalash, ta’lim jarayoninig samaradorligini oshirish, modullash ta’lim texnologiyalari, pedagogikada inovatsion jarayonlar, pedagogik mehnatni tashkil etishning ilmiy asoslari, pedagogik test va standartlar, o’quvchilar va o’quv muassalarini reytingi, shuningdek, o’quv rejalari va dasturlari, ishbilarmonlik o’yinlari, o’yin texnikasi va madaniyati uslublariga bog’liq.

Bu gruppacha elementlariga mis, kumush va oltin kiradi. Oltin va kumush nodir metallar hisoblanadi. Ularning zichligi, qaynash va suyuqlanish temperaturasi yuqori.

Bu gruppacha elementlari tabiatda quyidagi izotoplar ko'rinishida uchraydi: ⁶³Cu (69,1%); ⁶⁵Cu (31,9%); ¹⁰⁷Ag (51,35%); ¹⁰⁹Ag (48,65%); ¹⁹⁷Au (100%). Radioatkiv izotoplari: ⁶⁴Cu (T_1/2=12,8 soat); ¹¹⁰Ag (T_1/2=253 kun); ¹⁹⁸Au (T_1/2=2,7 kun); radioaktiv indikator sifatida ishlatiladi.

Bu guruhcha elementlari d-elementlar jumlasiga kiradi. Cu, Ag, Au atomlarining sirtqi qobig'ida bittadan s-elektron bo'ladi:

Cu z = 29, KLM 4s¹

Ag z = 47, KLM 4s²4p⁶ 4d¹⁰ 5s¹

Au z = 79, KLM 5s² 5p⁶ 5d¹⁰ 6s¹

Kumush atom radiusi mis va oltin atomlari radiusidan kattaroq. Shunga ko'ra, kumushning ionlanish potensiali mis va oltinnikiga qaraganda kichikroq bo'ladi. Bu gruppacha elementlari +1, +2, +3 oksidlanish darajasiga ega bo'lishi mumkin, chunki ularning atomlari faqat s-elektronnigina bermay, d-orbitaldagi elektronlardan ham bitta yoki ikkitasini bera oladi.

Mis, kumush va oltin kuchsiz qaytaruvchi xossalarga ega bo'lgani uchun ular tabiatda tug'ma holatda ham uchraydi. Mis bilan kumush, asosan, tabiiy birikmalardan olinadi.