“Kasb-hunar ta’limi” jurnaliga 2020 yil uchun obuna davom etmoqda

Аннотация
. В данной статье обсуждается, как повысить качество обучения, использо
-
вать мультимедийные технологии, что является одним из наиболее перспективных направле
-
ний информатизации процесса обучения.
Ключевые слова:
мультимедия, информатизация, програмное обеспечение, интернет, 
материально-техническая база, гипермедия, WEB страница, информационные технологии. 
Annotation.
This article discusses how to improve the quality of training, use multimedia 
technologies, which is one of the most promising areas of informatization of the learning process.
Key words:
multimedia, informatization, software, the internet, material technical base, 
hypermedia, webpage, information technology.
yo‘q qilinadi. Mavjud dasturiy mahsulotlar, 
shu jumladan tayyor elektron darsliklar va 
kitoblar, shuningdek bizning o‘zimiz yaratgan 
narsalar o‘qituvchiga o‘quv samaradorligini 
oshirishga imkon beradi. Internet talabalar 
uchun ma’lumot topish va olishda, ham-
kasblar bilan muloqot qilish vositasida ajral­
mas yordamchiga aylanmoqda.
Barcha bilim vositalaridan, multimedia 
turli xil usullar, shu jumladan idrokning barcha 
usullari bilan bilimlarni taqdim etishga imkon 
beradi. Multimedia vositalari bilan ishlashda 
talabalar o‘rganilayotgan materialni o‘z­
o‘zini ifoda etish uchun boy arsenalga ega. 
Multimedia bilimlarni o‘zlashtirish va taqdim 
etish jarayoniga yanada ijodiy yondoshishni 
amalga oshiradi.
Asta-sekin murakkab amaliy topshiriq-
lar­loyihalarni rejalashtirish va yakunlash 
jarayonida talabalar bilim va ko‘nikmalarni 
egallaydigan o‘quv tizimi. Shaxsga yo‘nal-
tirilgan texnologiyalardan biri, o‘quv lo­
yihasining muammolarini hal qilishga 
qaratilgan, muammoli yondoshuv, guruh 
usullari, aks ettiruvchi va boshqa texnikalarni 
birlashtirgan talabalarning mustaqil fao 
li­

---

64
Kasb-hunar ta’limi №4, 2019
yatini tashkil etish usuli.
Bizning fikrimizcha, eng zamonaviy 
multimedia xususiyatlari ularni o‘quv ja­
rayonida interfaol ko‘p kanalli kognitiv 
vosita sifatida ishlatishdir. Talabalarni o‘qi-
tish tizimidagi izlanishlar, loyihaviy yon­
doshuvlar, ularning o‘zlarining multimedia 
–
gipermedia loyihalarini ishlab chiqish, umu-
miy­madaniy va fan tayyorgarligi fanlarining 
barcha bloklari uchun multimedia mash-
g‘ulotlaridan doimiy foydalanish an’anaviy 
o‘quv jarayonini rivojlanayotgan va ijodiy 
tizimga aylantirishga imkon beradi.
Axborot texnologiyalari talabalarga 
o‘qi tuvchidan mustaqil ravishda yangi kon-
sepsiyani o‘rganish, bir naqshni sezish, 
o‘z farazlarini ilgari surish va matematik 
savollarning qanday paydo bo‘lganligini his 
qilish uchun noyob imkoniyat beradi [2].
Multimedia elementlari materialni id-
rok etish va yodlashga hissa qo‘shadigan 
qo‘shimcha psixologik tuzilmalarni yaratadi, 
masalan, har bir taqdimot natijalarini sarhisob 
qilishdan oldin, o‘quvchini ma’lum bir ish 
turiga qo‘yadigan ma’lum bir tovush yoki 
ohang bor.
Talabalarning ijodiy salohiyatidan 
va o‘zlashtirgan bilimlaridan foydalanish 
maq sadga muvofiqdir. Talabalarning aniq 
web-sahifalarni yaratish, ishlab chiqish 
va loyihalash bo‘yicha ishlarining tashkil 
etilishi ularning bilimlarini takomillashtiradi. 
Informatika ta’limi an’anaviy ravishda 
bir necha sabablarga ko‘ra kompyuterga 
asoslangan o‘quv dasturlaridan foydalanadi.
Birinchidan, informatika mutaxassislari 
komp yuterga asoslangan o‘quv dasturlarini 
ishlab chiquvchilaridan biri edilar, ikkin-
chidan, rasmiy algoritmlarni tavsifash 
tillari grammatik inshootlarni yuqori sifatli 
avtomatlashtirilgan boshqaruvni amalga 
oshirishga imkon berdi, uchinchidan, bir qator 
informatika bo‘limlarining tarkibi yaxshi 
tuzilgan bo‘lib, bu uning bilim faoliyati 
sezilarli darajada faollashishiga yordam be­
radi. Ushbu vazifa qoida tariqasida, chuqur 
ichki motivatsiya bilan amalga oshiriladi, 
O‘qituvchilar va talabalarni bir-biri bilan 
bog‘ lab, aqlli va xayoliy bo‘lishga va o‘z­
o‘zini ifoda etishga erishishga imkon beradi.
Talabalar tomonidan Internetdan foy­
da lanishning eng samarali va istiqbolli yo‘­
nalishlari: shaxslararo muloqot, turli o‘quv 
fanlari bo‘yicha qo‘shimcha ma’lumot qi-
dirish, o‘quv loyihalari bilan tanishish, web-
saytlarni ishlab chiqarish.
Multimediyadan foydalanish bo‘yicha 
olib borilayotgan tadqiqotlar quyidagi mu­
am molarni ajratib ko‘rsatishi mumkin:
• multimediyadan foydalanishda shaxsiy­
lashtirilgan o‘quv uslublari hisobga 
olin maydi. Boshqacha qilib aytganda, 
mul timedia vositalaridan foydalanishga 
asoslangan o‘qitishning haqiqiy indi­
vi dualizatsiyasi, agar multimedia das­
turlari muallifining kognitiv uslubi foy-
dalanuvchi uslubiga mos keladigan 
bo‘lsa;
• ta’limning kommunikativ yoki ijtimoiy­
kognitiv tomonlarini hisobga olinmagan. 
Grafika, video tasvirlar va audio ma’-
lumotlarning kiritilishi o‘quvchiga se-
zilarli hissiy (va shuning uchun mo-
tivatsion) ta’sir ko‘rsatadigan samarali 
aloqani ta’minlash muammolarini hal 
qilmaydi;
• ommaviy axborot vositalariga ta’sir qi­
li shning har xil turlarini (shu jumladan 
ovoz, grafika, video, animatsiya) joriy 
etish har doim ham axborotni idrok 
etish, tushunish va saqlashni yaxshilash 
muammosini hal qilmaydi va ba’zan 
kanal shovqini tufayli talabaning idrokiga 
xalaqit beradi;
• 
o‘qituvchilarning multimedia savod-
xon ligi pastligi sababli ta’limda mul­
timediyadan bepul foydalanishga tay­
yor emasligi (pedagogik maqsadlarni