“Kasb-hunar ta’limi” jurnaliga 2020 yil uchun obuna davom etmoqda

Мустақил таълим муҳити
1-расм. Мустақил таълим жараёнини web-технологиялар асосида ташкил этиш
АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ

---

61
2019 №4, Kasb-hunar ta’limi
АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
лаштиришмоқда. 1-расмда келтирилган таъ
­
лимий интернет хизматларидан бири МООС 
(Massive open online courses) – оммавий очиқ 
онлайн курслари (ОООК) деб эътироф этил
­
моқда. [8]
ОООК – оммавий очиқ онлайн-курслар 
бўлиб, интерфаол усуллардан фойдаланган 
ҳолда тайёрланган ва Интернет тармоғида 
очиқ ҳолда жойлаштирилган таълим курсига 
айтилади. [9]
ОООК асосида қуйидаги педагогик ма
­
салаларни ечиш мумкин:
1. Энг юқори рейтингдаги хорижий олий 
таълим муассаси материаллари асосида 
талабаларни ўқитиш;
2. Юқори сифатли рақобатбардош кадрлар
­
ни тайёрлаш;
3. Энг юқори рейтингдаги хорижий олий 
таълим муассасидаги ўқитилаётган фан
­
ларни маҳаллий олий таълим муассаса
­
ларида жорий этиш;
4. Янги киритилган фанлар бўйича ўқув 
мажмуаларни шакллантириш;
5. Мутахассислик фанларини чет тиллари
­
да ўқитиш;
6. Талабаларнинг мустақил ишини ташкил 
этиш.
Таклиф этилаётган моделда web-тех
­
нологиялар асосида оммавий очиқ онлайн 
курс лардан фойдаланган ҳолда талабалар
­
нинг мустақил ишини ташкиллаштириш ме
­
ханизмини қараб чиқамиз:
1. Ўқув режадаги мавзуларга мос ОООК 
интернетдан топилади.
2. ОТМ кафедрасининг профессор-ўқи
­
тувчилари томонидан ОООК ўрганилиб 
чиқилади.
3. Кафедранинг йўналишидан келиб чиқ-
қан ҳолда ОООК ўқув модуллари ажра
­
тиб олинади. Ажратиб олинган ўқув 
модулларининг мураккаблик даражаси, 
ўқув модулини ўзлаштиришга кетадиган 
вақти, курсни ўзлаштириш учун талаба
­
дан талаб қилинадиган минимал билим 
талаблари ўрганилиб чиқилади.
4. Танлаб олинган ўқув фан модули бўйича 
кафедра томонидан имтиҳон назорат са
­
воллари тузилади.
5. Ажратиб олинган ўқув фан модуллари 
кафедра йиғилишида муҳокама қилина
­
ди ва махсус баённома асосида тасдиқла
­
ниб, университет илмий услубий кенга
­
шига тасдиқлаш учун тақдим этилади.
6. Мустақил иш сифатида талабаларга 
ОООК берилаётган ўқув фанлари рўйха
­
ти тавсия сифатида берилади.
7. Талаба мустақил иш сифатида ОООК то
­
монидан тақдим этилаётган курс (ўқув 
фанини ёки модулини) материллари би
­
лан танишиб чиқади.
8. Тўплаган билимлари асосида танланган 
мавзу доирасида, LMS MOODLE тизи
­
мида, ижодий ишни бажаради ва баҳола
­
нади.
Юқорида келтирилган моделнинг учин-
чи компоненти кейс технологияси бўлиб, 
унга биноан («case» – аниқ вазият, ҳодиса) 
аниқ вазиятларни ўрганиш, таҳлил қилиш 
асосида ўқитишни амалга оширишга қара
­
тилган технология ҳисобланади. Мазкур тех
­
нологияни таълим жараёнида ташкил қилиш 
давомида талабаларга аниқ бир муаммоли 
вазият берилади ва талабалар муаммони 
таҳлил қилиш ва мавжуд бўлган ечимлардан 
энг мақбулини танлаш орқали муаммоли ва
­
зият ечими топилади. Кейс технологияси ва 
ОООК ларни биргаликда қўлланилиши таъ
­
лим жараёнини самарадорлигини ошишига 
замин яратади. [10]
Юқоридаги модель Муҳаммад ал-Хораз
­
мий номидаги Тошкент ахборот технология
­
лари университети “Ахборот хавфсизлиги” 
факультети 3-босқич талабаларига 6 семестр 
мобайнида ўқитиладиган “Компь ютер тар
­
моқлари” фани учун белгиланган мустақил 
таълимини ташкил этишда қўлланилди.
Тажрибада 710-16 ва 715-16 гуруҳла
­
ри иштирок этишди, икки турдаги ёнда
­
шув қўлланилди (анъанавий мустақил таъ
­
лим шакли ва ОООК асосида мустақил 
таъ лим). ОООК асосида мустақил таълим 
CLASS CENTRAL ОООК платформасининг 
Computer Networking очиқ бепул видео-курс-
лари асосида ташкил этилди. Ижобий ва сал
­

---

62
Kasb-hunar ta’limi №4, 2019
бий кўрсаткичлари таҳлил қилинди. 
Натижада, талабаларнинг мустақил таъ
­
лим доирасида мавзуларни ўзлаштириш да
­
ражаси қуйидаги кўрсаткичларни ташкил 
этди:
• 
Анъанавий мустақил таълим шаклида 
710-16 гуруҳ талабаларининг ўртача ўз
­
лаштириш кўрсаткичи – 63,5 балл;
• 
ОООК асосида ташкил этилган мус тақил 
таълим шаклида 715-16 гуруҳ талабала
­
рининг ўртача ўзлаштириш кўрсаткичи 
– 72,5 балл.
Юқорида таҳлил қилинган натижалар 
шуни кўрсатиб турибдики ОООК ларни мус-
тақил таълим жараёнига жорий этиш ижо
­
бий таъсир кўрсатмоқда. Замонавий ахборот 
коммуникация технологияларини таълим, 
хусусан мустақил таълим жараёнида жорий 
этилиши талабаларнинг потенциалини ҳар 
томонлама ривожлантириш иконини ярата
­
ди.
Жадвал 1. Мустақил таълим мавзуларини ўзлаштириш шаклларининг қиёсий таҳлили