“Kasb-hunar ta’limi” jurnaliga 2020 yil uchun obuna davom etmoqda

ПЕДАГОГИКА
ришни таъминловчи саводхонликдир.
Медиатаълим назарияси атрофидаги 
тадқиқотлар таҳлилидан келиб чиқиб, медиа-
саводхонликнинг ривожланиш кўрсаткичла
­
рини қуйидагича белгилаш мумкин:
1) мотивацион (жанрли, тематик, эмо
­
ционал, гносеологик, гедонистик, психологик, 
ахлоқий, интеллектуал, эстетик, терапевтик ва 
бошқа медиаматнлар билан контактда бўлиш 
мотивлари); 
2) контактли (мулоқот тезлиги/медиама
­
даният асарлари ва медиаматнлар билан алоқа 
ўрнатиш);
3)информацион (терминологияни, медиа
­
маданият назарияси ва тарихи, оммавий ком
­
муникация жараёнини билиш);
4) перцептив (медиаматнларни идрок қи
­
лиш қобилияти);
5) интерпретацион/баҳоловчи (медиаид-
рок, танқидий мустақилликнинг муайян дара
­
жаси асосида медиаматнларни шарҳлаш, таҳ
­
лил қилиш кўникмаси); 
6) амалий-операцион (ўзининг медиа
­
матнларини яратиш ва тарқатиш);
7) креатив (медианинг фаолият турли 
жиҳатларининг ижодий бошланиши – пер
­
цептив, ўйин, бадиий, тадқиқотчилик ва бош-
қалар).
Медиатаълимий фаолиятда педагоглар 
учун муҳим бўлган касбий билим ва кўникма
­
ларнинг ривожланиш кўрсаткичлари эса қуйи
­
дагича белгиланади: 
1) мотивацион (медиатаълимий фаолият 
мотивлари: эмоционал, гносеологик, гедонис-
тик, ахлоқий, эстетик ва бошқалар; медиатаъ
­
лим соҳасида ўзининг билим ва кўникмалари
­
ни такомиллаштиришга интилиш);
2) информацион (хабардорлик даражаси, 
медиатаълим соҳасидаги назарий-педагогик 
билимлар);
3) услубий (медиатаълим соҳасидаги ус
­
лубий кўникмалар, педагогик артистизм дара
­
жаси);
4) фаолиятли (турли типдаги ўқув машғу
­
лотлари давомидаги медиатаълимий фаолият 
сифати); 
5) креатив (медиатаълимий фаолиятдаги 
бошланғич ижодий даража).
Ушбу модел Ю.Н.Усов томонидан ишлаб 
чиқилган оптималлик (қулайлик) кўрсатки
­
чига мос келади (медиамаданият ҳақидаги 
тизимли билимларнинг ривожланиши, медиа
­
матнларни таҳлил қилиш кўникмаси; таълим, 
ривожланиш, тарбиянинг диалектик бирлиги; 
аудитория коммуникативлигини кенгайтириш 
имкониятлари; ўқувчи шахсини ривожланти
­
ришга йўналганлик).
Талабалар медиасаводхонлиги ривожла
­
ниши бир неча компонент (таркибий қисмлар)
га асосланади. “Биринчи компонент – тажри
­
ба. Қанчалик бизда медиа ва реал борлиқ би
­
лан алоқа ўрнатиш тажрибаси кўп бўлса, шун
­
чалик медиасаводхонликнинг юқори даражада 
ривожланиши учун кўпроқ имкониятга эга 
бўлинади. Иккинчи компонент – медиа соҳа
­
сига кўникмаларни фаол жалб этиш. Учинчи 
компонент – етилиш/мустақил таълим олишга 
тайёрлик”. 
Дж.Поттер томонидан илгари сурилган 
аудитория медиасаводхонлиги ривожланиши 
кўрсаткичларининг юқори ва қуйи даражала
­
ри бу борадаги муҳим маълумотлардан бўлиб, 
улардан касбий педагогик жараёнда ҳам кенг 
фойдаланиш юқори самара беради:
Медиасаводхонлик 
ривожланишининг 
юқори даражаси тавсифи:
• 
медиаматннинг бош ғоясини ажратиш;
• 
анализ: медиаматннинг асосий элементла
­
рини аниқлаш;
• 
таққослаш: медиаматннинг ўхшаш ва ноёб 
фрагмент-лавҳаларини топиш;
• 
медиаматн ёки унинг лавҳаси қиймати
­
ни баҳолаш; муайян мезонлар асосида 
таққослаш орқали хулоса чиқариш;
• 
рефератлаш: медиаматни қисқа, аниқ ва ту
­
шунарли қилиб тавсифлаш;
• 
умумлаштириш; 
• 
дедукция: алоҳида маълумотларни тушун
­
тириш учун умумий тамойиллардан фой
­
даланиш;
• 
индукция: алоҳида маълумотларни куза
­
тиш орқали умумий тамойилларни келти
­
риб чиқариш;
• 
синтез: алоҳида элементларни қайтадан 
янги тузилмага йиғиш.
Медиасаводхонлик 
ривожланишининг 

---

20
Kasb-hunar ta’limi №4, 2019