Каримов А. А., Исломов Ф. Р., Авлоқулов А. З. Бухгалтерия ҳисоби

6.9. ©рдамчи ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби

Корхонада асосий фаолиятнинг нормал давом этишини таъминлаш мақсадида ѓрдамчи ишлаб чиқаришлар ташкил этилади. ©рдамчи ишлаб чиқаришларга қуйидагилар киради:

- турли хил энергия, электроэнергия, газ ва бошқалар билан хизмат кўрсатиш;
- транспорт хизматини кўрсатиш;
- асосий воситаларни таъмирлаш;
- инструментлар, қурилиш деталларини тайѓрлаш ва қурилиш материалларини бойитиш;
- ѓЃоч тайѓрлаш ва ѓЃоч арралаш;
- қишлоқ хўжалик маҳсулотларини тузлаш ва консервалаш.
©рдамчи ишлаб чиқаришлар фаолиятини бухгалтерияда ҳисобга олиш учун қуйидаги ҳисобварақлар очилган:
2310-«©рдамчи ишлаб чиқариш».
Бу ҳисобварақ актив бўлиб, дебетида ѓрдамчи ишлаб чиқаришлар бўйича қилинган харажатлар, кредитида эса ишлаб чиқариши тугатилган маҳсулот, бажарилган иш ва кўрсатилган хизматларнинг ҳақиқий таннархи суммаси акс эттирилади.
2310-ҳисобварақ дебетланганида қуйидаги ҳисобварақлар кредитланади:
0211-0299 - ҳисобварақлар - ѓрдамчи ишлаб чиқаришларда фойдаланилаѓтган асосий воситаларга ҳисобланган эскириш суммасига;
1010, 1070, 1090 -ҳисобварақлар - ѓрдамчи ишлаб чиқариш эҳтиѓжлари учун сарфланган материал суммасига;
1610- ҳисобварақ - материаллар қийматидаги фарқлар ҳисобдан чиқарилганида;
2510- ҳисобварақ - умумишлаб чиқариш харажатларининг бир қисми ѓрдамчи ишлаб чиқаришларга ўтказилганида;
2610-ҳисобварақ - бракдан кўрилган йўқотишлар ѓрдамчи ишлаб чиқаришларга ўтказилганида;
3110, 3190-ҳисобварақлар - келгуси давр харажатлари ҳисобдан чиқарилганида;
6710 - ҳисобварақ - ишчиларга иш ҳақи ҳисобланганида;
6510-6520 - ҳисобварақлар - ижтимоий суЃуртага ва давлат мақсадли фондларига ажратма ҳисобланганида;
4730-ҳисобварақ - моддий қийматликларнинг камомади ѓрдамчи ишлаб чиқаришларга ўтказилганида.
©рдамчи ишлаб чиқариш томонидан тайѓрланган маҳсулот, бажарилган иш ва кўрсатилган хизматлар қуйидаги ҳужжатлар асосида расмийлаштирилади:
- юкхатлар - омборга топширилган тайѓрланган инструментлар миқдори кўрсатилган ҳолда;
- таъмирланган асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш далолатномаси - бажарилган ва топширилган ишлар ҳажмига;
- маршрут варақалар - юк автомобиллари томонидан ташилган юк ҳажмига.
2310-ҳисобварақ кредитланганда қуйидаги ҳисобварақлар дебетланади:
1010, 1070, 1090 - ҳисобварақлар ишлаб чиқарилган эҳтиѓт қисмлар ва ишлаб чиқаришдан қайтган чиқитлар киримга олинганида;
2610 - тузатиб бўлмайдиган бракнинг ҳисобдан чиқиши;
2810 - ҳисобварақ - ѓрдамчи ишлаб чиқаришлар маҳсулотининг омборга кирим қилиниши;
5910-ҳисобварақ - камомад ва нобудгарчиликларнинг акс эттирилиши.
9110, 9130-ҳисобварақлар - четга жўнатилган маҳсулот, бажарилган иш ва кўрсатилган хизматлар қийматига;
9210, 9220 - ҳисобварақлар - асосий восита ва номоддий активларни ҳисобдан чиқариш бўйича кўрсатилган хизматлар қийматига;
9410 - ҳисобварақ - маҳсулот сотишга кўрсатилган хизматлар харажатларини ҳисобдан чиқаришга.
©рдамчи ишлаб чиқаришлар харажатлари ҳар бир цех бўйича алоҳида тузиладиган 12-қайдномада юритилади.