Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti

6. Nazoratsavollari

1Nafassistemasiningfunktsionalholatinibaholashmaksadi?

2Nafas sinamalarini sanab uting.

3 Shtange sinamasini normasini (sonda) aytib bering?

4 Genche sinamasini texnikasini aytib bering?

5. 
   Rozental sinamasini to’liq aytib bering?
   

6 Serkin sinamasi qanday o’tkaziladi?

7 Ortostatik sinamada vegetativ nerv sistemasini normal reaktsiyasini baholab bering?

Baholashmezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
10-7,9-a`lo	7,75-5,6-yaxshi	5,5-4,25-o’rta	4,1-2,5-qoniqarsiz	2,4 vaundankam-yomon

7.Tavsiyaetilganadabietlar

Asosiy

1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i Shifokorebnыy qontrol» M., 1990

Ko’shimchaadabiyotlar

1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Ro’q ovodstvo instro’q toraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHet el adabieti:

TeylorS.B., MillerN.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

www.jphysiol.org, www.physsportmed.com

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI

SAQLASh VAZIRLIGI

TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN”

O’quvishlaribo’yichaprorektor

prof. ..........................TeshaevO.R.

“_____”_________________2012 yil


Kafedra: Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokor nazorati

TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS

TALABALARIUCHUN

YAGONAUSLUBIYTIZIM

MAVZU: “Tashqinafasolishningfunktsionalholatinianiqlash (spirometriya,pikfloumetriyavama`lumotlarnitaxliletish).”


Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№7

TA`LIMTEXNOLOGIYASI

Toshkent–2012
Tuzuvchi:Dots.AdыlovSh.K.

kattao’qituvchiMirbabaevaD.B.


O’quvtexnologiyasitasdiqlangan:

kafedrayig`ilishidaprotokol №______ ____________12 y.


Fanningta`lim texnologiyasiToshkenttibbiyotakademiyasiIlmiy-uslubiykengashi“Ichki kasalliklar”sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-sonmajlisbayonibilanma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.

O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli

Mavzu № 7 Tashqinafasolishningfunktsionalholatinianiqlash (spirometriya, pikfloumetriyavama`lumotlarnitaxliletish).

Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)

Vaqt: 90 daqiqa	Talabalarsoni:8-10
O’quv mashg`ulotining shakli va turi	Amaliymashg`ulot
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi	1.Kirish qism.. 2. Nazariy qism 3.Analitik qism: -organayzer -Test va vaziyatli masalalarlar 4. Amaliy qism
O’quvmashg`ulotimaqsadi:	Tashqinafasolishningfunktsionalholatinianiqlash (spirometriya, pikfloumetriyavama`lumotlarnitaxliletish). Tashqinafasolishningochiqvayopiqusullarihakidatushuncha. Tekshiriluvchidanolinganspirogrammayordamidanafasningminutlikhajmini, nafasolishsonini, nafasningo’rtachachuqurligini, o’pkaningtirikliksig`imini, o’pkaningmaksimalventilyatsiyasini, maksimalnafasolgandanafaslarsonivachuqurligini, rezervnafasni, kislorodhajminianiqlash.
Talababilishikerak:	Tashqinafasolishningfunktsionalholatinianiqlash (spirometriya, pikfloumetriyavama`lumotlarnitaxliletish). Tashqinafasolishningochiqvayopiqusullarihakidatushuncha. Tekshiriluvchidanolinganspirogrammayordamidanafasningminutlikhajmini, nafasolishsonini, nafasningo’rtachachuqurligini, o’pkaningtirikliksig`imini, o’pkaningmaksimalventilyatsiyasini, maksimalnafasolgandanafaslarsonivachuqurligini, rezervnafasni, kislorodhajminianiqlash.
Talababajaraolishilozim:	mustaqilravishdatekshiriluvchidanolinganspirogrammayordamidanafasningminutlikhajmini, nafasolishsonini, nafasningo’rtachachuqurligini, o’pkaningtirikliksig`imini, o’pkaningmaksimalventilyatsiyasini, maksimalnafasolgandanafaslarsonivachuqurligini, rezervnafasni, kislorodhajminianiqlash.Berilganspirogrammalarnibaholash.
Pedagogikvazifalar: Tashqinafasolishningfunktsionalholatinianiqlash (spirometriya, pikfloumetriyavama`lumotlarnitaxliletish). Tashqinafasolishningochiqvayopiqusullarihakidatushuncha. Tekshiriluvchidanolinganspirogrammayordamidanafasningminutlikhajmini, nafasolishsonini, nafasningo’rtachachuqurligini, o’pkaningtirikliksig`imini, o’pkaningmaksimalventilyatsiyasini, maksimalnafasolgandanafaslarsonivachuqurligini, rezervnafasni, kislorodhajmininiqlash,o’rgatish	O’quvfaoliyatinatijalari: Insonningfunktsionalholatini (IFX)vafunktsionalholatibo’yichabaholashni. Tashqinafasolishningfunktsionalholatinianiqlashni (spirometriya,pikfloumetriyavama`lumotlarnitaxliletishni). Mustaqilravishdatekshiriluvchidanolinganspirogrammayordamidanafasningminutlikhajmini, nafasolishsonini, nafasningo’rtachachuqurligini, o’pkaningtirikliksig`imini, o’pkaningmaksimalventilyatsiyasini, maksimalnafasolgandanafaslarsonivachuqurligini, rezervnafasni, kislorodhajminianiqlash.Berilganspirogrammalarnibaholash.
Ta`limusullari	Ma`ruza, aqliyhujum, namoyish, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.
Ta`limshakli	Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
Ta`limvositalari	Doska-stend, yozuv taxtasi, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
Ta`limberishsharoiti	Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, spirometr, ko’krakqafasiningaylanasinio’lchashga- metrlenta, tonometr, fonendoskopvaboshqalar.)
Monitoringvabaholash	Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test

O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi

Ish bosqichlari va vaqti (90 daqiqa)	Faoliyat
	ta`limberuvchi		ta`limoluvchilar
1-bosqich. 5 daqiqa 15 daqiqa	Nazariyqism 1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish 1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi bilan tanishtiradi. 1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni; mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro’yxatini aytadi (ilova №.8) 1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)		Tinglaydilar, yozib oladilar. Aniqlashtiradilar, savollar beradilar
2-bosqich. 5daqiqa 10 daqiqa 10daqiqa 15 daqiqa	Analitikqism 2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy hujum orqali bilimlarni faollashtiradi. 2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq ta`lim jarayonini tashqil etish bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon o’yini) (ilova №3) 2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4) 2.4.Tanafus 2.5.Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar ( testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)		Javob beradilar YOzadilar. Guruhlarda ishlaydilar, taqdimotqiladilar vabosh.
3-bosqich. 10daqiqa 5daqiqa 10 daqiqa 5daqiqa	Amaliyqism 3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5) 3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga talabalar e`tiborini qaratadi. 3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv mashg`ulotining maqsadga erishish darajasini taxlil qiladi. Qontrol savollar taxlili (ilova №7) 3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va uningbaholashmezonlarinietkazadi		Amaliy kunikmalarni bajaradilar O’z-o’zini, o’zaro baholashni o’tkazadilar. Savolberadilar Topshiriqniyozadilar
		1.Kirish 1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, spirometr, ko’krakqafasiningaylanasinio’lchashga- metrlenta, tonometr, fonendoskopvaboshqalar.) 1.2. Motivatsiya

Tashqinafasolishningfunktsionalholatinianiqlash (spirometriya, pikfloumetriyavama`lumotlarnitaxliletish). Tashqinafasolishningochiqvayopiqusullarinibilish,tekshiriluvchidanolinganspirogrammayordamidanafasningminutlikhajmini, nafasolishsonini, nafasningo’rtachachuqurligini, o’pkaningtirikliksig`imini, o’pkaningmaksimalventilyatsiyasini, maksimalnafasolgandanafaslarsonivachuqurligini, rezervnafasni, kislorodhajminianiqlash, baholashvaqo’llashalohidaahamiyatgaegadir. Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalar, unikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’lashimkoniyatiniberadi.

1.3. Fanlararovafanlarichraaloqalar Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaShJTfanlaribilano’zviybog`langan

2. Nazariyqism 2.1. MASHG`ULOTNINGQISQACHAMAZMUNI

Tashqinafasfaoliyatiningtekshiruvchimetodlar.

Gazalmashinuviyopiqxoldatekshirilishi (spirografiya).Tekshirishdaspirograflardanfoydalaniladi, shuningdekKrog, Knippingapparatlariv.b. YOpiqtipdagitekshiriluvchiapparatgaxavopuflanadivashuxolatdanafaschiqariladi. YA`niapparatvanafasyo’llaritutashsistemanixosilqiladi. CHiqarilganxavoyo’llaridaSO<sub>2</sub>yutuvchinarsabor. Xarakatlanuvchilentadaspirogrammaningqiyshiqchizig`ianiqlanadi. Ubo’yichanafaschuqurligivachastotasi, minutlikxajmi, O’TSvauningfraktsiyalari, O₂vaqtbirligidayutilishianiqlanadi. Asosiymoddalaralmashinuvivanafasko’rsatkichlcharixisoblanadi.

KuzatuvniatmosferaxavosidayokiO₂bilanxamo’tkazsabo’ladi. Tekshiluvchishaxsnitekshirishxarakteribilanavvaltanishtirishzarurshartlardanbirixisoblanadi (spirografdayokiDuglasqopida). Agarsistemaningulanishitabiiynafasqarakterinio’zgartirilsashundaolingannatijalarxaqiqiyxisoblanishimumkin. Tekshirishvaqtininguzayishinafasxarakterinio’zgartiradi. Sistemaganafasni 5-6 minko’pyuborishtafsiyaetilidi.

Gazalmashinuviningochiqxoldatekshirilishi (DuglasvaXoldenusuli).Tekshiriluvchiklapanliqutiorqaliatmosferaxavosinitashqaridanyuboradi. CHiqariluvchinafasDuglasqopiga (100-200lxajmdagiplasmasyokirezinaqop) yokigazlixisoblagichgakiradi. CHiqariluvchixavoxajminiuzluksizaniqlanadi. Sistemagaulashsekundamerniyoqishbilanbirvaqitdabajariladi. Duglasqopigayig`ilganxavomexanikyo’lbilanaralashtirilib, tekshirishuchunolinadi.

CHiqariluvchixavoxajminianiqlashuchunqolganxavonigazsoatlariorqalio’tkaziladi. Oxirgitekshirishminutigabo’linganmaxsusjadvalbo’yichanormalsharoitgakeltiriladi (barometrikbosim 760mm.sm.us. vatemperatura 0⁰S). Olingansonnafasniminutlikxajminitashkiletadi.

TekshirishuchunolingannafasxavosinigazanalizatoriXoldenapparatidaSO₂ajralishivaO₂yutilishfoizinianiqlashimkoniniberadi. Maxsusjadvallarniqo’llabo’pkadaO₂utilizatsiyasi, SO₂ajralishi, nafaskoeffitsienti, asosiyalmashinuvxisoblabchiqqiladi.

OchiqtibdagisistemagaBe-lauapparatixamkiradi. UchiqariladigannafasxavosidabevositaSO₂vaO₂borliginianiqlashniberadi.

Upkada gaz almashinuvi Kislorod yutilishi(KYU) 1 minutda yutilgan kisloroD mikdori. U tashki nafas funktsiyasini urganishning spirografik usulida yoki spirogrammaning siljish darajasiga karab (kislorod beruvchi apparatLarda), yoki kislorod berilishi registratsiyasi egri chizigiga (avtomatlashtirilgan kislorod uzatish apparatlarida-spirogramma yozuvi-gorizontal). Spirograf masshtab shkalasini va kogoz xarakati tezligini e`tiborga olib, 1 min da yutilgan-Oz—mikdori aniklanadi. YOsh oshgan sari 02 ishlatilishi xam oshadi. 1 yoshli bolalarda bu kursatkich-60 ml bulsa, 13-15 yoshga kelib-200 ml/min ga etadi. KYU ni aniklash-asosiy almashinuv sharoitida utkaziladi. Zarur bulgan asosiy almashinuvni 7,07ga bulish orkali kerakli KYU mikdori aniklanadi. Urtacha kerakli mikdoridan siljish±20%dan oshmasligi zarur. KYUning oshishi organizmdagi oksidlanish jarayonlarning kuchayishi, upka ventilyatsiyasining oshishida kuzatiladi. Jismoniy yuklamada xam KYU oshadi. KYUning tushishi yurak va upka etishmovchiliklarida, upka minutlik ventilyatsiyasining keskin oshishi xolatlarida kuzatiladi. Kisloroddan FoydalanishKoeffitsenti(KFK) 1 l upkaga kirgan xavodagi O₂ ning millilitrlarda ifodalangan xajmi. 1 min da yutilgan O₂mikdorini MNX (minutlik nafas xajmi(litr)) mikdoriga bulishorkali topiladi. Aniklash bitta spirogrammada va 1 vakt oraligida utkaziladi. MNX va KYUning anik mikdorlaridan foydalaniladi(xona xaroratida ulchangan). KFK mikdori yosh utgan sari oshadi: 1yoshli bolalarda 20ml, 15 yoshli bolalarda 36 mlgacha oshadi. KFKning tushishi upka ventilyatsiyasining yomonlashishi va samarasining tushishishdan, diffuziya jarayoning buzilishidan dalolat beradi. Lekin ba`zi bemorlarda O^ bilan nafas olish sinamalari utkazilishi KFKning usishi bilan boradi. Bu xolatga boshka simptomlar bilan nafas etishmovchiligining bir kurinishi deb karash mumkin. Jismoniy yuklama ta`sirida KFK oshadi, bu upkaga kirayotgan xavodan yaxshi foydalanilayotganligi xakida darak beradi. YOpik nafas etishmovchiligida xatto kam mikdordagi jismoniy yuklamada, yorkin nafasetishmovchiligida esa-tinch xolatda KFKning pasayishi kuzatiladi. Upkaning tiriklik sigimi(UTS) maksimal nafas olishdan sung, chikarish mumkin bulgan maksimal xavo mikdori. U spirograf yoki spirometr vositasida ulchanadi. YOsh utgan sayin UTS xam oshib boradi. N. A. Shalkov buyicha, 4-6 yoshdagi bolalar uchun UTS-1100-1200ml, 13-15 yoshdagilar uchun-2100-3200ml. UTSni zarur Bulgan upkaning tiriklik sigimi(ZUTS) bilan takkoslab baxolash tavsiya kilinadi. ZUTSni aniklashning xar xil formulalari mavjud: ZUTS=(27,63-0,112*x*yosh), bu erda x-turgan xolatdagi buy (erkaklar uchun); yoki (21,78-0,101 *x*yosh), bu erda x-turgan xolatda buy (ayollar uchun) Antoni buyicha ZUTS=zaruriy asosiy almashinuv*x*2,3(ayollar uchun) yoki 2,6(erkaklar uchun).Shu yul bilan olingan kattalikni tugrilovchi koeffitsient 1,2ga kupaytiriladi. UTSni 80%dan kamayishi patologik xolat deb xisoblanadi. UTSning kamayishi nafas organlarining utkir va surunkali kasalliklarida kuzatiladi. Nafas etishmovchiligining kuchayib borishi natijasida UTSning kamayishi kuchayib bo¬radi. UTSning pasayishi yurak-kon tomir sistemasi kasalliklarida, kukrak kafasi, diafragmaning xarakatchanligining chegaralanishida kuzatiladi. UTSni kayta ulchashlar dinamikada katta axamiyatga ega. UTS sport bilan shugullanganda oshadi. O’pkaning umumiy sig`imi (UUS) maksimal nafas olingandan sung upkadagi xavo mikdori. Upkadagi "koldik xajm va UTS aniklangandan sung xisoblanadi. UUS uni tashkil kilayotgan nafas xajmlariga boglik. YOsh utgan sari UUS xam ortadi. Zaruriy upkaning umumiy tiriklik sigimini (ZUUTS) aniklash uchun ZU TS mikdoridan foydalanish tavsiya kilinadi. Antoni buyicha-ZUUTS, 1,32ga kupaytirilgan ZUTSgatengdir. Bu mikdorning siljishi±15-20%ni tashkil etsa, norma xisoblanadi.UUSni keskin pasayib ketishi: upka kasalliklarida, kuyi darajada u yurak etishmovchiliklarida kuzatiladi. Sport bilan shugullanganda UUSning usishi kuzatiladi. Upka ventilyatsiyasi Nafasning minutlik xajmi (NMX) upkadagi 1 minut ichidagi olingan xavoning mikdoridir. NMX Duglas kopchasi orkali, nafas soatlarida yoki spirogrammada xar 3-5 minutda nafas xarakaglar soni orkali aniklanadi va urtacha minutlik xajmi xisoblanadi. NMX asosiy almashinuv sharoitida (tinch sharoitda, yotgan xolda) aniklanadi. NMX soglom bolalarda past, urtacha va yukori bulishi mumkin.Xar yosh davomida 1000 ml dan 2000 gacha 15 yoshgacha oshadi. Bolalarda 1 m" nisbatan 7800 ml dan xar yoshda 3750 gacha 15 yoshgacha kamayadi. NMX baxolash uchun nafas ekvivalentni bilish zarur. Nafas litr mikdori bilishda nafas ventilyatsiyasi muximdir, chunki, bunda 100 ml kislorod sarf buladi. NMX nafas ekvivalentiga tugri keladi. Buning uchun esa kerakli mikdordagi kislorodni 10 ga kupaytiriladi. Nafas ekvivalentiga nisbatan upka ventilyatsiyasi intensiv va nafas funktsiyasi effekti past buladi. Bolalarda katta chastota va unchalik chukur bulmagan nafas kattalarga nisbatan nafas funktsiyasini past effektivligini keltirib chikaradi. Bu ma`lum yoshda asta- sekin pasayishini kursatadi. (urtacha 3,8 5 oylikdan 15 yoshgacha). NMX oshishi (giperventilyatsiyasi) nafas markazi kuzgalganda asorati sifatida organizmning kislorodga talabi oshganda va upkadagi gaz almashinuv oshganda, kislorod diffuziyasi (tarkalishiga) kiyinlashgan xolaglarda kuzatiladi. NMX pasayishi (gipoventilyatsiyasi) nafas markazi falajlarida, upka tukimasini elastikligi pasayganda, upka chegarasi siljigan xolatlarda kuzatiladi. Nafas etishmovchiligi yashirin formalarini paydo bulishida, jismoniy yuklamalarida NMX ni aniklashda kata axamiyatga ega. Upkani maksimal ventilyatsiyasi- (UMV) (nafas koldigi, maksimal minutlik xajm, maksimal nafas mikdoridir). 1 minutdagi almashingan UMV - nafas soatlari yordamida Duglas kopchasida, bevosita spirografiya yordamida aniklanadi. Bundan tashkari, oddiy va murakkab metodlar orkali UMVni aniklashda 15 s ichida forsirlangan nafas paydo buladi. (uzok davom etgan gipervintelyatsiyasi natijasida organizmda S02 chikib ketishiga va gipokapniyaga olib keladi). Olingan nafas mikdorini 4 ga kupaytiriladi. UMV utirgan xolda bir necha marotaba aniklanadi, yaxshisi bir necha kunda aniklagan ma`kul. Kaytadan utkazilgan tekshiruvlarda bir oz kuprok chikishi mumkin. UMV 6-8 yoshda 42 l dan, 15- 17 yoshda 80 l gacha oshadi. UMV pasayishi upka kasalliklarida, yurak kasalliklarida, bronx utkazuvchanligi buzilganda kuzatiladi.

2.2. YANGIPEDAGOGIKTEXNOLOGIYA
“Bilasizmi”metodi.

Buuslubyozmavaog`zakishakldao’tkaziladivama`lumvaktdavometadi. Talabanibilimito’g`rijavoblarbilanballardabaholanadivataxlilqilinadi.

Ishniolibborish:

O’kuvxonasidamavzugaoid 3 tasxematarzidagiplakatlartalabalargako’rsatiladi. Talabaharbirqonkretholdagapnimaustidaketayotganliginiaytishivato’g`rijavobniasoslabberishikerak. Pedogoglarbujavoblarniballarbo’yichabaholaydi.

Savol:1 Tashqinafasfaoliyatiningtekshiruvchimetodlar?