91
«O‘n besh yoshli kapitan»
o‘tgan bo‘lishi kerak edi. O‘sha vaqtlarda u Gorn burnidan
Amerika qit’asining eng oxirgi nuqtasi bo‘lgan ekvatorga
yoki buning teskarisiga yurayotgan
amerika yoki ingliz
kemalarini doim uchratib turar edi.
Ammo Dik Send hozir «Piligrim» turgan joy u mo‘ljal-
lagan yerdan anchagina janubda ekanligini sira bilmasdi
va gumonsirashga o‘rin ham yo‘q edi. Buning sababi
ikkita edi.
Avvalo, dengiz oqimi sabab bo‘ldi. Dik Send dengiz
oqimining tezligini unchalik yaxshi bilmas di. Holbuki,
bu yerlarda dengiz oqimi juda kuchli bo‘lib, kemani
sezdirmasdan to‘g‘ri yo‘lidan chetga chiqarib yuborar edi.
So‘ngra, Negoroning jinoyatchi qo‘li bilan buzilgan
kompas yo‘lni noto‘g‘ri ko‘rsatar edi. Ehtiyot uchun saqla-
nadigan kompas sinib qolganidan
Dik Send bu kompasni
tekshirib ko‘rolmas edi.
Shunday qilib, Dik Send kemani to‘ppa-to‘g‘ri sharq
tomonga olib ketyapman deb o‘ylasa-da, ammo haqiqatda
kema janubi-sharq tomonga qarab ketayotgan edi!
Kompas doim uning ko‘z o‘ngida turdi. Har yarim
soatda lag asbobini dengizga tushirib turilardi. Yosh
kapitan shu ikki asbob yordami bilan kemaning yurgan
yo‘lini taxminan hisoblab chiqa olar hamda kemani to‘g‘ri
yo‘ldan olib borardi.
Biroq bunday juda ham taxminiy bo‘lgan hisobga
qanoatlansa bo‘larmidi? Albatta, yo‘q!
Dik Send boshiga og‘ir ishlar tushishini ba’zan oldi-
noq sezuvchi missis Ueldonnni har qanday yo‘llar bilan
ovutishga harakat qildi.
– Bir hafta oldin yo bir hafta keyin, – deb takrorlardi u
missis Ueldonga, –
ishqilib, biz Amerika qirg‘og‘iga yetib ola-
miz. Qayerdan chiqishimizning unchalik ahamiyati yo‘q...
Eng muhimi shuki, biz albatta qirg‘oqqa chiqib olamiz!
– Mening bunga hech qanday shubham yo‘q, Dik!
– Albatta, missis Ueldon, agar kemada siz bo‘lmay,
men faqat matroslar uchungina javobgar bo‘lganimda,
har holda ish boshqacharoq bo‘lardi, ammo...
92
Jyul Vern
– Ammo biz nima bo‘lib kemaga tushmaganimizda
va falokatga uchragan negrlar bo‘lmaganida edi, sen
chi rog‘im, Negoro bilan yuzma-yuz yolg‘iz o‘zing qolgan
bo‘lar eding... Bilaman, sen unga ishonmaysan. U ma-
halda nima qilarding?
– Dastlab, – deb qat’iy javob berdi o‘smir, – meni Negoro-
ni o‘zimga zarar yetkazolmaydigan qilib qo‘yardim...
– Kemani bir o‘zing eplay olarmiding?
– Ha, bir o‘zim eplardim!
O‘smirning qat’iy va dadil gaplaridan missis Ueldon
xotirjam bo‘ldi.
Shunday bo‘lsa ham u o‘zining kichkina o‘g‘liga ko‘zi
tushgan choqlarda, tashvishlanmasdan iloji yo‘q edi.
Mard sayohatchi ayol o‘zining
tashvishini hech kimga
sezdirmaslikka urinar, ammo hech bir sababsiz nimadir
ichini timdalar edi.
Yosh kapitan kema yurgizish qoidalarini uncha lik
yaxshi bilmasa-da, va astronomiya yo‘li bilan hisoblay
olmasa-da, ammo unda havoni bilishda dengizchilarga
xos sezgirlik bor edi.
Birinchidan, havo hamda dengizda-
gi o‘zgarishlarga ikkinchidan, barometrdagi simobning
pasayib ketishiga qarab, u kutilmagan har qanday falo-
katlarning oldini olishga harakat qilardi.
Ob-havoni juda yaxshi
biluvchi kapitan Gul Dikka
barometrdan foydalanish yo‘lini o‘rgatgan edi. Biz bu
ajoyib asbobdan qanday foydalanish kerakligini qisqacha
aytib o‘tamiz
16
.
«1. Uzoq vaqt havo yaxshi kelib barometr tez va to‘xtov-
siz tusha boshlasa, bu yomg‘ir bo‘lishining alomatidir.
Ammo havo juda uzoq vaqtgacha yaxshi bo‘lib tursa,
barometr tushgandan keyin ikki-uch kun o‘tgachgina
havo o‘zgarishi mumkin. Bunday hollarda barometr
tusha boshlagan vaqtdan boshlab to havo ayniguncha
qanchalik ko‘p vaqt o‘tgan bo‘lsa, yomg‘ir ham shunchalik
uzoq yog‘ib turadi.
16
Yorepierrening «Rasmli lug‘at»idan
olindi
Do'stlaringiz bilan baham: