Jurnal 1918-yil dekabr oyidan chiqa boshlagan

Ta’rif mukammalligi
.
Maktab geometriya fanining boshqa fanlardan asosiy farqi, uning sistematik ra
-
vishda aniq, matematik mantiq asosida qurilishidadir. O‘quvchilar birinchi marta “ak
-
sioma”, “ta’rif”, “teorema” – kabi tushunchalar bilan tanishadilar. Bu tushunchalarning 
qanchalik muhim ahamiyatga ega ekanligini o‘quvchilar bilishi va mantiqiy ketma-ket
-
likning qancha bir-biriga bog‘liq ekanligini his etishi uzoq cho‘ziladigan murakkab ja
-
rayondir.
Xususan, ta’rifning mukammal bo‘lishi fanning mantiqiy qurilishida o‘ziga xos aha
-
miyatga ega ekanini o‘quvchilarga tushuntirishda noyevklid geometriya elementlaridan 
foydalanish, bu jarayonni tezlashtirish va takomillashtirish imkonini beradi.
O‘quvchilarda ta’rif va undan foydalanib kompetentligini shakllantirishda Galiley 
geometriyasi tushunchalaridan foydalanish masalani hal qilishni osonlashtiradi.
Elementar geometriyada birinchilar qatorida beriladigan aylana ta’rifidan foyda
-
lanish va bu ta’rifga mos keluvchi Galiley geometriyasida nuqtalarning geometrik o‘r
-
nini o‘rganish o‘quvchilarda aylana ta’rifini bilish, uni qanoatlantiruvchi nuqtalarning 
geometrik o‘rnini tasavvur qilish hamda ta’rif tarkibidagi har bir so‘zning ma’nosi katta 
ahamiyatga ega bo‘lishi haqidagi bilimini chuqurlashtirish imkonini beradi.
Ta’rif: 
Tekislikda berilgan nuqtadan teng masofada yotgan nuqtalarning geomet
-
rik o‘rniga aylana deb ataladi.
Berilgan nuqta aylana markazi va masofa esa aylana radiusi deb ataladi.
Bu ta’rifni qanoatlantiruvchi nuqtalarning geometrik o‘rni bo‘lgan aylana bilan 
maktab geometriya fanining 7-sinfidayoq tanishilgan. Koordinatalar sistemasi kiritil
-
ganda esa bu ta’rif mos nuqtalar koordinatalari
tenglikni qanoatlantirishi ko‘rsatilgan. Bu tenglikda 
– aylana markazi ko
-
ordinatalari, – aylana radiusi va 
– aylanada yotuvchi nuqtalarning koordina
-
talaridir.
Endi Galiley geometriyasida yuqorida keltirilgan ta’rifni qanoatlantiruvchi shartni 
topaylik. 
Agar biror 
– nuqta va markaz 
– orasidagi masofani Galiley 
geometriyasida hisoblasak, 
, yoki 
tenglikni hosil 

---

78