Joba: Jámiyettiń dúzilisi hám qáliplesiwi

Paydalanılǵan ádebiyatlar
1. I.M.Kultivasov, X.M.Oxunov. O`simliklar ekologiyasi.T.«O`qituvchi».1990
2. S.Mustafoеv, A.Xolmurodov. O`simliklar bioekologiyasi.
T. «O`qituvchi».1992
3. Novikov Yu.V. Priroda i chеlovеk. M. «Prosvеshеniе» 1991
4. To`xtaеv A. Ekologiya. T. O`qituvchi 1988
5. Shodimеtov Yu. Ijtimoiy ekologiyaga kirish. T. O`qituvchi. 1996
6. A.Ergashеv “Umumiy ekologiya”, T.”O`qituvchi” 2003 y


İnternet resursları:
www.aim.uz
www.ziyonet.uz
www.arxiv.uz
www.hujayra.uz

1. 
   Ekosistema degenimiz ne?
   

Ekosistema (grekshe. úy, (jasaw jayı) hám sistema), ekologiyalıq sistema — birgelikte jasaytuǵın organizmler hám olar jasaytuǵın sharayat kompleksi. Ekosistemada onıń strukturalıq bólimleri óz-ara nızamlı baylanısqan. “Ekosistema” terminin ingliz botanigi Arthur Tensli usınıs etken (1935-jıl). Arthur Tensli táriyplewinshe, ekologiya kózqarasınan Ekosistema jer júzindegi tábiiy birlik bolıp, oǵan barlıq organizmler menen bir qatarda fizikalıq faktorlar kompleksi, yaǵnıy bioortalıq (keń mániste jasaw ortalıǵı) faktorları kompleksi de kiredi. Alım ekosistemada olar quramına kiretuǵın organizmler hám de organizmler menen anorganik ortalıq ortasında hár túrlı tárzde elementler almasiniwi bolıp turıwın kórsetken.

2. 
   Produtsentler haqqinda maǵlıwmat beriń?
   

Produtsentlar (lotınsha producentis — islep shıǵaratuǵın, payda qilatuǵın ) —fotosintez hám xemosintez járdeminde anorganik elementlerden organikalıq elementler payda qilatuǵın avtotrof organizmler. Produtsentler geterotrof organizmler — kánsumentler hám redutsentlerge qarama qarsi qoyıladı. Qurǵaqlıq hám suw ekosistemasidaǵi tiykarǵı Produtsentler — jasıl ósimlikler esaplanadı. Produtsentler azıqlanıw shınjırınıń baslanǵısh zvenosin, barlıq ekosistemalar tiykarın quraydı.

3. 
   Biotop sózi qaysi sózden alinǵan hám qanday mánis bildiredi?
   

Biotop (bio… grekshe tapos — jay) — jer sırtı (qurǵaqlıq yamasa suw háwizi) nıń ortalıq sharayatları birdey hám arnawlı bir biosenoz menen bánt bolǵan bólegi; túrlerdiń mákanı.

4. 
   Ortalıq degenimiz ne?
   

Ekologiyalıq faktorlar — átirap ortalıqtıń organizmler iskerligine ayriqsha tásir etiwshi málim sharayatları hám elementler kompleksi. Ekologiyalıq faktorlar 2 úlken gruppaǵa — abiotik hám biotik faktorlarǵa bólinedi. Ekologiyada “sheklewshi faktorlar“ túsinigi de bar bolip, olar quramına organizmler bar ekenligi hám rawajlanıwın sheklewshi hár qanday faktordi kirgiziw múmkin.